Hazreti Ömer (ra) geçtiði yollardan taþlarý ayýklar, halkýn ayaðýna deðmesi muhtemel acýtýcý manialarý bizzat temizlerdi. Birgün yine yoldan giderken gözüne çarpan bir taþa ayaðýyla vurdu. Yolun kenarýna doðru yuvarlanan taþ, gelmekte olan bir sahabinin ayaðýna çarptý.
Buna müteessir oldu; fakat bir þey söylemeden geçip gitti.
Aradan bir sene geçmiþti. Hazreti Ömer, ayný yolda yürürken, rastladýðý taþlarý yine ayak ucuyla vurup kenara itmekteydi. Tam o sýrada, geçen sene ayaðýna taþ deðen sahabide oradan geçiyordu.
Halife cebinden para dolu bir kese çýkartýp uzattý:
- Buyur, bunu harçlýk et!
Sahabi heyecanlandý
- Harçlýðým var, ya Emire'l-Mü'minin!
- Biliyorum harçlýðýn var; fakat buna raðmen kabul etmeni istiyorum!
- Ýhtiyacým yok.
- Peki, sen bu sene hacca gitmeyecek misin?
- Gideceðim.
- Öyle ise bunu al da, yol harçlýðý yap!
- Yol haçlýðým da var.
- Biliyorum ki yol harçlýðýn da var. Fakat ben bu harçlýðý, bana olan hakkýný helal etmen için vermekteyim.
Geçen sene bu yolda taþlarý ayýklarken, ayaðýmla vurduðum bir taþ, yuvarlanýp senin ayaðýna deðmiþ; ben de halkýmdan birinin ayaðýna taþ vurup acýttýðým için üzüntüye kapýlmýþtým. Beni bu üzüntüden kurtarman ve üzerime geçen hakkýný helal etmen için, bu harçlýðý vermeyi düþündüm. Alýr da hakkýný helal edersen, beni huzura kavuþturur, memnun edersin. Biliyorsun kul hakký baþkalarýna benzemez!
Bu, o günkü devlet reisinden bir misal! Þimdi bir de o günkü halktan bir numune arz edeceðim:
Biliyorsunuz Hazreti Ebu Zerr, komþusunun karný açken bir Müslüman'ýn kendi evinde tok olarak uyumayacaðýný söylüyor; elinde imkaný olan kimseleri, borç harç içinde inleyen din kardeþlerine yardým etmemeleri halinde, cehennemin þiddetli azabýyla ikaz ediyordu.
Onun bu iddiasýnda samimi olup olmadýðýný anlamak için, bir gün kendisine bir kese dolusu para gönderip, hediye olarak kabul etmesini istediler.
Ebu Zerr, bu parayý kabul edemeyeceðini, kendisinden daha fakir olanlara vermesi gerektiðini ýsrarla söyleyince, parayý getiren köle, "Bunu sen kabul edersen benim hürriyetime kavuþacaðýmý söylediler" diyerek kabul ettirdi.
O gecenin sabahýnda köle tekrar gelerek:
- Size akþam getirdiðim parayý yanlýþ yere getirmiþim. Baþkasýna vermem gerekmiþ; parayý geri istiyorum dedi.
Ebu Zerr'in buna cevabý þöyle oldu.
- Ben komþumun borç harç içinde kývrandýðý bir zamanda, evimde para biriktirip, zevk-u sefa içinde yaþamamýn doðru olmayacaðýna inandýðým için, sizin verdiðiniz parayý daha akþamdan fakir ve periþan kimselere daðýttým. Þu anda sana verecek param yoktur!
Ýþte bu da o günkü Asr-ý Saadet halkýndan bir misal!...
Tarihte zulmüyle þöhret yapmýþ Hacca-ý Zalim, birçok sahabenin boynunu vurmuþ; mancýnýkla Kabe'yi taþa tutup Beytullah'ý bile yaralamýþ; hayatta kalan az sayýdaki ashabýn da hayatýný zehir etmiþti.
Ýþte bu adama bir gün þöyle dediler.
- Sen Hazreti Ömer'in adaletini, halkýna karþý takýndýðý müþfik tavrýný biliyorsun. Ne olur, biraz da ona benze. Onun gibi ol! O, halkýnýn boynunu vurmak þöyle dursun, kazara ayaðýna bir taþ deðmesinden bile teessüre kapýlýyor; bir sene sonra da olsa, helallik diliyordu.
Haccac'ýn bu isteðe tarihi cevabý þöyle oldu:
- Doðru söylüyorsunuz! Fakat Ömer'in devlet reisliði zamanýda, Ebu Zerr gibi de halký vardý. Siz Ebu Zerr gibi hakperest ve din kardeþlerini düþünen bir Müslüman olun, ben de Ömer kadar adil, halkýný düþünen bir kumandan olayým! Siz Ebu Zerr olmadýkça benden de Ömer'e benzememi isteyemezsiniz. Çünkü size, ancak ben layýðým!