Bu huyları sırasıyla tanıyalım:

Bir şeyi olduğunun dışında söylemeye veya göstermeye yalan denir. En büyük yalan Allah ve Rasulü adına söylenen yalandır. Bunu daha çok okumuş insanlar yaparlar. Allahu Tealâ’nın haram dediği bir şeyi helâl göstermek, ayet ve hadisleri asıl manasının dışında yorumlamak ve Efendimiz (A.S.) adına hadis uydurmak bu kısma girer.
Burada anlatılan yalan, kasıtlı yalandır. Bilmeden yanlış söylemek, bir şeyi farklı tahmin etmek, açıkça gözüken bir kötülüğü önlemek veya iki kişinin arasını bulmak için yalan söylemek bu kısma girmez.

Sözünde durmamak: Bu, iki şekilde olur. Birincisi karşısındakine bir şeyi yapmaya söz verir, onu kendisine güvendirir fakat niyeti yapmak değildir. Bunda hem yalan, hem hiyanet vardır ve tam bir münafıklık alâmetidir. İkincisi, elinde olmayan sebeplerle sözünde durmamaktır. Söz verirken yerine getirmek niyeti taşıyan bir kimsenin, unutma, güç yetirememe gibi sebeplerle sözünü yerine getirememesi münafıklık alameti değil, belki acizliktir.

Günümüzde özellikle ticaret erbabının ve idarecilerin bu konuda çok dikkatli olmaları gerekir. İnsanları kendisine güvendiren, fakat sözüne sadık olmayan kimselerin dünya ve ahirette yüzü gülmez. Çünkü onlar, mazlumların ahını almışlardır.

Bir mü’min, küçük-büyük, imanlı-imansız kime ne söz vermiş ise onu tutmaya çalışmalıdır. Bir baba veya anne, yapmayacağı bir şeyi yapacağım, almayacağı bir şeyi alacağım diyerek kendi çocuklarını bile aldatmamalıdır. Bu, hem kendini devamlı sözünü çiğnemeye götürür, hem de çocuğu yalan söylemeye ve sözünde durmamaya alıştırır.

Hadis-i şerifte anlatılan üçüncü huy olan hainlik de, mümine hiç yakışmayan bir sıfattır. Mümin, güvenilir insandır. Emanet edilen herşeyi gücü yettiğince korumaya çalışır. Emanetlerin en başında, Allahu Tealâ’nın korunmasını istediği ibadet ve edebler gelir. İman, namaz, adalet, iffet, mertlik en büyük emanetlerdir. Bunları koruyamayan insan, aslında yeterince ‘emin’ değildir.

En büyük hainlik, dini kullanarak dünya kazanmaya çalışmaktır. Güzel amelleri kötü emellerine alet etmek, salih insan görüntüsüyle sakat işler çevirmek hainliğin ve münafıklığın ta kendisidir. Bir makam ve yetki sahibinin, yetkisini kendi çıkarları için kullanmasının da bir çeşit hainlik olduğunu hatırlatalım.

Haddi aşmak, hak yemek: Birisiyle münakaşaya veya çekişmeye giren bir kimse, karşısındakinin hakkını yer ve o haklıyken haksız göstermeye çalışırsa, bu da bir münafıklık alametidir. Haklıyı haksız duruma düşürmek müslümanın sıfatı değildir. Din adına da dünya adına da yalan söylenmez. Haksızlık edilerek hak korunmaz. Hak, lâfla değil, edeble korunur. Edeb, hak karşısında boyun eğmektir, haklı olana hakkını vermektir. Edeb, dosta merhamet, düşmana da adalet göstermektir. Edeb, insanın içinin dışından, niyetinin işindan daha güzel olmasıdır.

Sonuç olarak, bir mümin Allah Rasulü’nün bildirdiği bu nifak alametlerinden tamamen kurtulmadıkça, imanın tadını alamaz, ihlâslı kullardan olamaz.