Ummadýðýn bir yerden ümidini temelli kesme ve bir þey umduðun yerden de sakýn çok ümitli olma. Çünkü genelde nasip, umduðu yerden deðil, ummadýðý yerden gelir.

Ýyiye iyi, kötüye kötü de, hakký inkâr etme. Yani sevmediðin bir kiþi bile, bir þeye iyi diyorsa, o þey gerçekten de iyi ise, ona sakýn kötü deme. Kötü derlerse, sen de kötü olduðunu biliyorsan; ona iyi deme. Hakký kabul etmenin, hakký inkâr etmekten iyi olduðunu unutma.

Öfkelenme. Biri sana öfkelenip sert söylerse sen ona yumuþaklýkla cevap ver. Ama ahmaklara susmaktan baþka çare yoktur. Nitekim (Ve ma cevab-ül ahmak-ý illes-sükut), yani (Ahmaða verilecek en güzel cevap ancak susmaktýr) demiþlerdir.

Senin üzerinde emeði olanýn emeðini boþa çýkarma. Eðer o emeðin karþýlýðýný ödemiyorsan bari nankör olma. Senin için emek çeken düþmanýn ise, ona da elinden gelen her iyiliði, ihsaný yap. Çünkü insan ihsanýn kuludur.

Bazý iyi iþler vardýr, onlarý âdet edinen hem halk katýnda, hem de Hak katýnda itibar görür. Bunlar, ilim, edeb, tevazu, zühd, doðruluk, iffet, kimseyi incitmemek ve halka kolaylýk göstermektir. Bunlarýn hepsinin sermayesi hayâdýr. Nitekim Peygamber efendimiz, (El hayâ-ü minel iman) yani (Haya, imandandýr) buyuruyor. Haya varsa iman da var. Ýman varsa, o iyi iþlerin hepsi de hâsýl olur.

Cahili, beceriksizi, insan yerine sayma, bunlarla beraber oturma, hele kendini âlim sayan cahilden, aslandan kaçar gibi kaç. Cahille sohbet etme, iyilerle sohbet et. Çünkü, iyilerin sohbeti yüzünden senin adýn da iyi olur. Þýrlaðan susam yaðýdýr, ne zaman gülle sohbet eder, hemhâl olur, artýk ona susam yaðý demezler, gül yaðý derler, menekþeyle hemhâl olursa menekþe yaðýdýr derler. Gül ve menekþe gibi güzel çiçeklerin hassalarý, rayihalarý yüzünden, onlarla kýrk gün düþüp kalkýnca, susamýn adý unutuldu, gül ve menekþe ile anýlýr oldu. Hatta bu durumu hiç bilmeyen onu gül yaðý menekþe yaðý sandý. Onun için Peygamber efendimiz, (Bir kavimle kýrk gün düþüp kalkan, onlardan olur) ve (Kiþinin dini, arkadaþýnýn dini gibidir) buyurdu. Demek ki iyilerle veya kötülerle beraber olan onlar gibi olur.

Sana yapýlan iyilikleri asla unutma. Senden bir þey bekleyene, sitemle “Benden bir þeyler umuyorsun galiba” diyerek baþýna kakma; çünkü senden bir þey bekleyene sitem etmek “ben de bir menfaat bekliyorum” demek olur ki, bu da himmetsizliktir. Ýyi huyu ve iyi kiþiliði meslek edin, kötü huylardan uzak ol. Kimseye zararýn, azarýn ve nazarýn deðmesin. Zarar verici olmak iyi deðildir; çünkü zarardan eksiklik doðar, eksiklikten ise þerefsizlik. Öyleyse halk içinde þerefsiz olmak iyi deðildir.

Seni akýllý kiþiler övsün, cahil kiþiler övmesin. Çünkü akýllýlar ileri gelenlerdir, cahiller ayak takýmýdýr. Bu iki grup birbirinin zýddýdýr. Akýllýnýn bilgilice iþini cahil beðenmez, cahilin bilgisizce iþini akýllý zaten beðenmez. Çünkü akýllý olan kendi mizacýna uygun olarak bilgilice iþ görür, seni onun için beðenir; cahil de kendi mizacýna uygun olarak iþ görür, seni onun için över. Cahilin övdüðü iþten sakýnmak gerek, tâ ki akýllýlarýn eðlencesi olmayasýn; çünkü sýradan kiþilerin katýnda övülen insan, ileri gelenlere maskara olur.

Kimseyi incitme. Birisi seni incitse de, sen onu incitme ki, büyüklüðün niþaný budur.