*´¯`·.¸.·´¯`·.((( RAVDA.net ))).·´¯`·.¸ | SeVGiYe aÇILaN KaPI - bakın bakalım tarihimiz ile ilgili bilgiler kimlerin elinde!!!!!

	Anasayfa Yap
	Favoriye Ekle
	İrtibat

Üye Girişi

Üye Ol

Home

F o r u m

E-Kart

Tavsiye Et

Sitede Arama


» Kapsamlı Arama

Google`de Ara

Tavsiye Linkler

Kuran Kursu Mezunları

Önemli Linkler

Statü / İstatistik

En Son Üyemiz:
Didem_

53683 Toplam Üyemiz var.

Online Üyeler:

Online: 663 Misafir
Admin | Moderator | Vip | Üye

Giriş Vaktiniz: Çarşamba, 12. Haziran 2024 - 18:50

Browseriniz:

IP Adresiniz: Hostname:

Toplam Forum: 69 *** Toplam Konu: 30100 *** Toplam Mesaj: 148193

Beni hatırla

Forum Anasayfa » TARİH / SİYASET / EKONOMİ » OSMANLI TARİHİ ve MEDENİYYETİ » bakın bakalım tarihimiz ile ilgili bilgiler kimlerin elinde!!!!!

önceki konu diğer konu

1 okunmamış mesaj mevcut (Acik)

Sayfa (1): (1)

Gönderen

Mesaj

	vehbi70

bakın bakalım tarihimiz ile ilgili bilgiler kimlerin elinde!!!!!

919 Mesaj -

Amerika Birleþik Devletleri'ndeki Bazý Kütüphanelerde Bulunan Ýslam El Yazma Eserleri ve Michigan Üniversitesi II. Abdülhamid Koleksiyonu

AKADEMÝK ARAÞTIRMALAR DERGÝSÝ Özel Osmanlý Sayýsýndan

Muhittin Serin*

Ondokuzuncu asýrdan günümüze kadar, Amerika Birleþik Devletleri müze ve kütüphanelerinde, ekserisi Osmanlý kaynaklý olmak üzere, zengin Ýslâm el yazma eser koleksiyonlarý teþekkül etmiþtir. Temelini þahsî koleksiyonlarýn oluþturduðu, büyük bir servet harcanarak zevk ve itina ile seçilmîþ bu Ýslâm el yazmalarý Amerika'da New Jersey, Princeton, Michigan, Yale, Harward, Columbia, Pennsylvania, Chiago, California üniversiteleri ile Washington D.C Kongre ve Smithsonian Enstitüsü kütüphanelerinde bulunmaktadýr. Diðer küçük fakat önemli koleksiyonlar ise, New York, Chicago, Philadelphia ve Columbia üniversiteleri kütüphanelerinde sergilenmektedir. Ayrýca Amerika'da 50'den fazla enstitüde sanat albümleri, ilmî ve edebî yazma eserler muhafaza edilmektedir. Bu makalede, genel olarak A.B.D. kütüphanelerinde bulunan baþlýca Ýslam el yazma eser koleksiyonlarý, husûsiyetle Michigan Üniversitesi Özel Koleksiyonlar Kütüphânesi'nde bulunan, Sultan II. Abdülhamid Han'ýn þahsî kütüphanesinden intikal etmiþ olan mushaflar, güzel sanat albümleri araþtýrmacýlarý bilgilendirmek, maksadýyla kýsaca tanýtýlmýþtýr.

Amerika Birleþik Devletleri Kütüphanelerindeki Ýslâm El Yazma Koleksiyonlarinin Kýsa Tarihçesi

Birinci Dünya Savaþý sonrasý Amerika güçlü bir dünya devleti olma yolunda dünya kültürlerini insanlýk mirâsý görerek, korumak maksadý ile sahip olmaya çalýþtý ve dünya medeniyetlerinin mahsullerini kucaklayan büyük kütüphâneler, üniversitelerde bölümler açtý. Bu bölümlerde planlý ve programlý yapýlan araþtýrmalar Amerika'nýn dýþ siyasî ve iktisadî politikalarýný yönlendirdi, güçlendirdi. Geniþ Osmanlý coðrafyasýnda kurulan devletlerle sîyasî, iktisadî ve kültürel münâsebetlerini kuvvetlendiren Amerika Birleþik Devletleri, uzun deneme ve istihaleden geçmiþ, Ýslâm medeniyetini keþfetmek, tanýmak, ilim ve sanat mahsullerini toplamak, böylece Ýslam dünyasýnda siyasi ve iktisadi hakimiyetini güçlendirmek emelindeydi. Bu gaye ile Amerika'da Ýslâm sanatlarýna âit çeþitli koleksiyonlar, el yazma ilmî, felsefî ve edebî eserleri içine alan kütüphâneler teþekkül etti. Ayrýca üniversiteler, sâhalarýnda önde gelen bilim adamlarýný cazip imkanlarla Amerika'ya dâvet ederek onlardan istifade ederek, Ýslam dünyasý ile ilgili ciddi, ilmî eserler ve araþtýrmalar yayýnladýlar. Amerika'da Ýslâm dünyasý ile ilgili ilk ilmî çalýþmalar Ýngiltere, Hollanda ve Fransa geleneðinden farklý olarak daha ciddi ve tarafsýz yapýlmýþtýr. Çünkü, XIX. ve XX. asýrlarda Amerika' nýn Ýslâm ülkelerinde sömürgesi yoktu ve coðrafi olarak uzak bulunuyordu. Kuzey Amerika ile Ýslâm dünyasý arasýndaki ilk münasebetler, tüccar, seyyah ve misyonerler tarafýndan baþlatýldý. On dokuzuncu asýr boyunca, müslüman doðunun yeni ufuklarýna giden Herman Melville, Mark Twain'ýn öncülüðünü yaptýðý küçük bir Amerika seyyahlar grubu vardý. Bu araþtýrmacý seyyahlarýn Müslümanlarýn yaþayýþ tarzý, inançlarý, maddî, manevi kültür deðerleri ile ilgili yazdýklarý, bilgileri bin bir gece masallarý ile sýnýrlý Amerikalýlarýn Ýslâm dünyasý hakkýnda görüþlerinin deðiþmesine sebep oldu. Ýslâm ilim ve sanatlarý sahalarýnda yapýlacak araþtýrmalarý teþvik etmek gayesiyle, 1843'de Amerikan Þark Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin ilk baþkaný John Pickering açýlýþ toplantýsýnda yaptýðý konuþmada, amaçlarýnýn Anadolu, Ortadoðu, Asya, Afrika dillerini, kültürlerini öðrenmeyi teþvik etmek, kütüphâneler kurmak, Doðu bilimleri ve kültürleri ile ilgili yayýnlar, tercümeler yapmak olduðunu söylemiþti.(2) Bu cemiyet Amerika'daki pek çok Þarkiyat enstitüsünün öncüsü olmuþ, burslar vermiþtir. Amerikan Þark Cemiyeti Dergisi 1843'den beri yayýnlanmaktadýr. Öncü araþtýrmacýlardan biri olan Edward Elbridge Salisbury de Amerika'da Yale Üniversitesi'nde 1841'den 1901'e kadar çalýþtý ve 100 Arapça el yazma eseri ölümünden sonra üniversiteye baðýþladý. Amerikan misyonerleri bilhassa Anadolu, Ortadoðu ve Hindistan'da çok faaldiler, 1866'da Kahire'de Amerikan Üniversitesi'ni ve Ýstanbul'da Robert Koleji'ni kurdular. Bu üniversiteler sadece, Amerikan Hiristiyan kültürünü propaganda yapan merkezler deðil, ayný zamanda, yerli halka akademik eðitim veren kuruluþlardý. Sonuç olarak tahsilli aydýnlar arasýnda bir entelektüel iklim oluþturdular. Amerika'ya ilk Ýslâm el yazma eserler özel koleksiyoncu William Bentley (1759-1819)'in gayretleriyle getirildi. Papaz olan Bentley, Arapça, Farsça ve Türkçe bildiði için, resmi evraklarýn tercümesinde Adams, Jefferson ve Madison'un ABD baþkanlýklarý döneminde görev aldý. Böylece Ýslâm ülkelerindeki bürokratlar ve üst seviyede siyasilerle rahat alâka kurdu. San'at zevki geliþmiþ, kültürlü, zengin bir insan olan W. Bentley bu fýrsatý deðerlendirerek büyük hayranlýk duyduðu Ýslâm kitap san'atlarýna âit nâdide eserler toplamaya çalýþtý.(3) Bu emelinin gerçekleþmesi için çeþitli münasebetlerle Osmanlý ve diðer Ýslam ülkelerine seyahat eden Þark bilim uzmanlarýna, el yazma kitaplar satýn almalarý için bütün maddî imkaný saðladý. W. Bentley, bilhassa ilmî deðeri yanýnda sülüs, nesih ve nestâ'lik gibi güzel hatlarla yazýlmýþ, cilt, süsleme ve minyatürleri ile sanat deðeri yüksek eserler, mushaflar ve güzel sanat albümleri satýn alýnmasýný istedi. Bu gayretlerinin neticesinde önemli bir Ýslami el yazmalarý koleksiyonuna sahip oldu. W. Bentley'in büyük sabýr ve titizlikle bir araya getirdiði el yazmalarý koleksiyonu daha sonra Amerikan Antikacýlar derneðine geçti.

Ondokuzuncu yüzyýlýn sonlarýna doðru, Ýslâm eserlerine sanatkâr ve koleksiyoncu gözü ile yaklaþan zengin baronlardan oluþan yeni bir seyyah grubu daha ortaya çýktý. Bunlar arasýnda, Washington D.C Smithsonian Enstitüsü' ndeki " Freer Galery " nin kurcusu olan Charles Freer Ýslam seramik metal ve el yazma eserler, güzel yazý albümleri , minyatürlü eserler topladý. Alfred Charles Beattty, Pennsylvania Üniversitesi'ne Ýslâm eserleri koleksiyonunu baðýþlayan William Camac, Chiago " New Berry Library "deki koleksiyonlarýn sahibi John Frederick Lewis sanat kalitesinden anlayan ama Ýslâm araþtýrmalarý ile doðrudan ilgilenmeyen kiþilerdi. Diðer meþhur koleksiyonculardan Vever deðiþik ilgi alanlarý olan çok yönlü bir insandý; baþarýlý bir mücevherci, amatör bir ressam, yazar ve sporcuydu. Osmanlý, Fars ve Hint minyatürleri yaný sýra Ýslâm el yazmalarý, cilt, madeni paralar, heykel biriktirdi. Vever önce Avrupa sanat eserlerini topladý, sonra Ýslâm eserlerine yöneldi. Ferdi koleksiyonlarýn meydana gelmesinde, koleksiyoncularýn þahsi zevkleri, sosyal ve ekonomik güçleri ve çeþitli ülkelere gitme þansýný yakalamalarý etkili oldu. Ondokuzuncu asýrda kurulan ilk devlet koleksiyonlarý, Amerika'nýn doðusundaki Harward Yale gibi üniversitelerinde toplandý. Birinci Dünya savaþýný takip eden yýllarda, Amerika Ýslam dünyasý ile doðrudan siyasi ve ticari iliþkilere girdi. Orta doðu ile çok yakýndan ilgilenmeye baþladý. Ýslâmi çalýþmalar muhtelif Amerikan Üniversiteleri'nde açýlan merkezler ve bu bölümler tarafýndan yürütülmeye baþladý. Özellikle Yale ve Princeton Üniversiteleri bu konuda öncülük yaptýlar, pek çok burslar verdiler. 1946 yýlýnda Ortadoðu çalýþmalarý Derneði kuruldu. California ve Los Angles Üniversiteleri Yakýn Doðu Çalýþmalarý'ný 1957 yýlýnda baþlattý. 1950'li yýllarda kurulan Ford Vakfý'nýn desteði ile 1966'da "Kuzey Amerika Ortadoðu çalýþmalarý Derneði",1961 yýlýnda Michigan Üniversitesi'nde "Yakýn Doðu ve Kuzey Afrika Çalýþmalarý Merkezi" kuruldu. Günümüzde bu merkezlere Orta Asya merkezleri de ilave edilmîþtir.

II- Abd'de Ýslâm El Yazma Koleksiyonlarýnýn Bulunduðu Baþlýca Kütüphane Ve Kurumlardan Bazýlarý

Washington D.C. Kongre Kütüphanesi

Kongrenin ihtiyaçlarýna cevap vermek üzere 1800 yýlýnda 3000 cilt eserle kurulmuþ ve bu gün 18 milyon kitap ve 32 milyon el yazma eserle dünyanýn en büyük kütüphânelerinden biri haline gelmiþtir. Osmanlý, Ortadoðu ve Afrika bölümleriyle, en büyük Ýslâm eserleri koleksiyonundan birisine sahiptir. Basýlý eserler arasýnda meþhur koleksiyonlardan biri Arap bilim adamý kitapçý Bernard Boritz'e aittir. 1816 parça Ýslâm medeniyetine ait eser bulunan bu koleksiyon 1948 yýlýnda Kongre Kütüphanesi tarafýndan elde edilmiþtir. Arapça el yazma eserlerin sayýsý da 1549' dur. Ayrýca 70 Farsça ve 100 Türkçe eser bulunmaktadýr.

Maryland Milli Kütüphanesi

Dünyanýn en geniþ milli týp kütüphânelerinden biri olan "National Library of Medicine" 1956 yýlýnda, kongrenin çýkardýðý kanunla kurulmuþtur. Aslýnda temelleri 1836 yýlýna uzanýr, gayesi ordunun saðlýk ekiplerine yardýmcý olmaktýr. 137 el yazma eserden, 100'ü Arapça, 28'i Farsca ve 9 tanesi Türkçe'dir. Orduya ait Týp Kütüphanesi' nde görevli Albay H. Jones, 63 Arapça ve Farsça eserler satýn almaya karar verdi ve bunlar için þarkiyatçý Abraham Yahuda'ya 4000 dolar ödedi. O zaman kütüphanenin toplam bütçesi 21000 dolar olduðu göz önüne alýnýrsa bunun büyük bir yatýrým olduðu anlaþýlacaktýr. Bu eserler X. asýrdan XX. asýra kadar týpdaki geliþmeleri incelemektedir. Ayrýca 1962 yýlýnda amatör olarak Ýslâm týbbýný araþtýran Dr. Lutfi Sadi'den küçük bir koleksiyon satýn alýnarak kütüphane daha da zenginleþtirilmîþtir.

Freer Gallery

Smithsonian Enstitünün bir kýsmý olan Freer Gallery'de küçük bir Ýslâm el yazma eserler koleksiyonu vardýr. Galeri Charles Freer tarafýndan 1906 yýlýnda kurulmuþtur. 1923 yýlýnda 23 olan el yazma eser sayýsý 50'ye çýkmýþtýr. Ayrýca koleksiyonda tezhipli ve minyatürlü pek çok kýta bulunmaktadýr.

Princeton Üniversitesi Kütüphanesi

Princeton Üniversitesi Kütüphanesi özellikle Kuzey Afrika ile ilgili eserler açýsýndan sadece Amerika'da deðil dünya çapýnda meþhurdur. Üniversite 1746 yýlýnda kurulmuþ, ancak 1802 yýlýnda çýkan yangýnda kütüphâne yok olunca, 1805 yýlýnda tekrar inþa edilmîþtir. Kütüphânede 86000 Arapça, 370 Farsça ve 336 Türkçe elyazmasý eser bulunmaktadýr. Üniversitenin kurucularýndan ve mütevelli heyeti üyelerinden Robert Garret'in Ýslâm el yazmalarý koleksiyonu buradadýr. 1899 yýlýnda Suriye'ye arkeolojik kazýlar için giden ve burada el yazma eserleri toplayan Garret'in koleksiyonu Brill, Barudi, Widgery ve Yahuda'dan satýn alýnan koleksiyonlarla daha da zenginleþmiþtir. Yahuda'nýn koleksiyonu dünyadaki en büyük ve en kýymetli koleksiyonlardan biridir. Yahuda kýrk yýlýný Osmanlý ülkesinde ve Ortadoðu, Kuzey Afrika da kýymetli ve el yazma eserleri arayarak geçirdi. Bu koleksiyonu içinde, büyük hattat Yakut'un yazýlarý, II. Sultan Selim'in kütüphanesinden alýnan Kur'an tefsirleri de bulunmaktadýr. El yazma eserlerin çoðu 300 ile 600 sene öncesine aittir. Bu koleksiyonun kataloðu Rudolf Mach tarfýndan hazýrlandý ve Princeton Üniversitesi tarafýndan basýldý.(6)

Harward Üniversitesi Kütüphanesi

Cambridge Massachusetts 28 Ekim 1636'da kurulmuþtur. Ýsmi sonradan üniversiteye verilen John Harward, 400 cilt kitabýný ve mülkünün yarýsýný baðýþlamýþtýr. Bugün dünyanýn en geniþ ve Amerika'nýn en eski Kütüphanesi olan Harward'da 10 milyon kitap vardýr. Ýslâm el yazmalarý, Houghton ve Widener Memorial Kütüphânelerinde bulunmaktadýr.

Houghton Kütüphanesi'nde 800 Arapça, 65 Ýran, 37 Türkçe el yazma eser vardýr. The Widener Memorial Kütüphânesi 1915'de açýldý. Bu kütüphanede 306 cilt Arapça eser bulunmaktadýr. Bunlarýn çoðu Beyrutlu Ebu Said ve Netanyalý Sassaon'dan 1970 ile 1977 yýllarý arasýnda satýn alýnmýþtýr. Arapça el yazma eserlerin kataloðu neþredilmiþtir.

New York Kütüphaneleri

New York'ta Ýslâm yazmalarý iki önemli merkezde; New York Halk Kütüphanesi ve Pierpont Morgan Kütüphanesi'nde toplanmýþtýr. Jacob Schiff adlý zengin New York'lu bir iþ adamýnýn baðýþlarý ile, Ýbranice ve Arapça belgeleri toplamak gayesiyle New York Halk Kütüphanesinin Þarkiyat kýsmý 1897 yýlýnda açýlmýþtýr. 1901 yýlýnda bu kýsým Þarkiyat ve Ýbranice kýsýmlarý olarak tekrar ikiye ayrýlmýþtýr. Þarkiyat kýsmýndaki 400 civarýndaki eserin 250 tanesi Arapça, 100 tanesi Farsca ve 35 tanesi Türkçe'dir. Bu koleksiyonun temeli Astor Kütüphânesi'ne dayanýr. Astor Kütüphanesi 1895 yýlýnda New York Halk Kütüphânesi'ne geçmiþtir. Sadrazam
Tabanýyassý Mehmed Paþa'nýn isteði üzerine Derviþ Abdi'ye yazdýrýlan Firdevsi'nin Þahnamesi, Ýstanbul Topkapý Sarayý Enderun-ý Hümayun'da iken 1929'da bu kütüphaneye satýlmýþtýr.

John Pierpon Morgan tarafýndan kurulan ve oðlu tarafýndan geliþtirilen The Pierpon Morgan Kütüphanesi, 1924'de halk kütüphânesi olmuþtur. Bu kütüphânenin Avrupa orta çað yazma eserleri ve Ýslâm el yazmalarý ile ilgili koleksiyonlarý çok zengindir. Bunlar arasýnda bulunan Moðol resim sanatýyla ilgili ilk örnekler, Osmanlý ve Ýran minyatürleri sanat tarihimiz bakýmýndan önemli eserlerdir.

New York'daki Metropolitan Sanat Müzesi, küçük fakat deðerli Ýslâm yazma eserlerine sahiptir. Burada 11 Kur'an, 320 güzel Osmanlý ve Ýran minyatürleri vardýr. 1911'de Sadi'nin Bostan nüshasý ile baþlayan bu koleksiyona 1913'de A. Smith Cochran, 24 yazma eser hediye etti. Bunlar arasýnda XV. asýr Herat Okuluna ait sanatkârlarýn eserleri bulunmaktadýr.

Columbia Üniversitesi Kütüphanesi

New York eyaletinde bulunan Columbia Üniversitesi'nin temelleri on sekizinci asýrda kurulmuþ olan King's College dayanýr. 4.5 milyon kitap, 4 milyon kýymetli evrak ile ABD'nin en büyük el yazma eser koleksiyonlarýndan biridir.
Ýslâm el yazmalarýndan 288'i Arapça, 104'ü Farsça, 32'si Türkçe'dir. Koleksiyon yirminci asýrda David Smith (1860-1944) ve G. Arthur Plimpton'un (1895-1930) baðýþlarýyla oluþmuþtur. Bu baðýþlar arasýnda farklý asýrlarda güzel hatla yazýlmýþ mushaflar, matematik, astronomi, din ve felsefe ile ilgili eserler vardýr. Buradaki Ýslâm el yazma eserlerinin kataloðu basýlmýþtýr. Sadece bir kýsmý 1929'da N. Martinovitch tarafýndan Amerikan Þarkiyatçýlarý Cemiyeti dergisinde yayýnlanmýþtýr.

Pennsylvania Kütüphanesi

Ýslâm el yazmalarýnýn bulunduðu muhtelif merkezler arasýnda Free Kütüphanesi ve Pennsylvania Üniversitesi Kütüphanesi önemlidir.
Free Kütüphanesi'ndeki koleksiyon, Frederic Lewis (1860-1932)'in eþi tarafýndan, ölümünden sonra baðýþlanmýþtýr. 35 Arapça, 52 Farsça, 10 Türkçe el yazma eser, ayrýca pek çok kýta halinde sanat deðeri olan eser vardýr. 1937'de F. Lewis'in koleksiyonunun katoloðu, M. Ahmad Simsar tarafýndan yayýnlandý.

Pennsylvania'da 44 el yazma eserden oluþan küçük bir koleksiyon vardýr. Bunlar 1902'de W. Camac'ýn ve 1957'de Gordon Block'un baðýþlarýyla oluþmuþtur. Camac, 5 Arapça ve 1 Farsça el yazmasýný kütüphaneye baðýþladý.

II. Michigan Üniversitesi Özel Kolelksiyonlar Kütüphanesindeki Ýslâm El Yazma Eserleri

1817'de Detroit'de kurulan Michigan Üniversitesi, 1837 yýlýnda Ann Arbor'daki kampüsüne taþýnmýþtýr. Üniversite kütüphanesi 3000 cilt kitap ile 1840 yýlýnda açýlmýþtýr.Bu sayý,1980 yýlýnda 5 milyonun üzerine çýkmýþtýr. Ýslâm el yazmalarý yönünden Michigan Üniversitesi, 1120 parça eser ile Amerika Birleþik Devletlerinin en büyük koleksiyonlarýndan birine sahiptir. Eserlerin çoðu Arapça, 200 tanesi Farsça ve 100 tanesi de Türkçe'dir. Buradaki el yazma eser koleksiyonlarý dört temel kaynaktan elde edilmiþtir. Bunlar II. Sultan Abdülhamid Han, Tiflis, Yahuda ve Mac Gregor koleksiyonlarýdýr.

II-1 Tiflis Koleksiyonu
Sultan Abdülhamid koleksiyonunu baðýþlayan ismi bilinmeyen Detroit'li bir þahýs 1924 yýlýnda Tiflis koleksiyonunu da baðýþlamýþtýr. Tiflis'den gelen bu koleksiyonda,161 el yazma eser vardýr. Hepsi Arapça ve Ýslâm hukukuna ait eserlerdir.

II-2 Yahuda Koleksiyonu
A. S. Yahuda adlý þarkiyatçýnýn koleksiyonunun bir kýsmý yukarýda belirtildiði gibi, Princeton ve Milli Týp Kütüphanesi'ndedir. Michigan'daki Yahuda koleksiyonunda 214 adet Kur'an, hadis, sünnet, hukuk, tarih, þiir ve biyografiden oluþan Arapça el yazma eser, din, hukuk, felsefe ve edebiyat konularýnda yazýlmýþ 9 Türkçe eser ve 4 tane de Farsça tarih ve biyografi türünde el yazma eser bulunmaktadýr

II-3- Macgregor Kolleksiyonu
Diðer koleksiyon, Detroit'li Tracy Mac Gregor adýnda bir kitap koleksiyoncusu hayýr sahibinden saðlanan fonlarla Prof. Karpinsko tarafýndan 1933-34 yýllarýnda Arapça, Türkçe el yazma kitaplarý satýn alýndý. Bu koleksiyonda 150 adet matematik astronomi ve diðer Ýslâm ilimleri ile ilgili kýymetli Arapça, Türkçe eser bulunmaktadýr. Karpinsko, Michigan Üniversitesi'nde, 1918-1948 arasýnda matematik profesörlüðü yaptý, kendi kitaplarýný da üniversiteye baðýþladý.

Üniversitedeki Ýslâm eserleri ile ilgili katalog çalýþmalarý William H. Worell tarafýndan yapýlmýþtýr, ancak yazar ve baþlýk indeksi yoktur.

II-4 Sultan ikinci Abdülhamid han Kolleksiyonu

Sultan II. Abdülhamid Han'ýn Ýslâm sanatlarýna olan ince zevk ve alâkasýný ve hassasiyetini sergileyen bu koleksiyonda, ilmî deðeri yanýnda hat, minyatür, cilt ve tezhip sanatlarý sahasýnda meþhur sanatkarlarýn nadir bulunur 288 parça eser yer almaktadýr. Bunlarýn 98 tanesi Arapça, 107'si Farsça ve 62 tanesi Türkçe'dir. 22 tanesinde de Arapça, Türkçe veya Farsça bir arada kullanýlmýþtýr. Bu koleksiyondaki eserler, Michigan Üniversitesinin Özel Koleksiyonlar Kütüphânesi'nde 162 numarasýndan baþlayarak 450 numaraya kadar devam etmektedir. 162-175 numaralar arsýnda kayýtlý, h. VIII. asýrdan XIV. Asra kadar çeþitli tarihlerde istinsah edilmîþ, devrinin hat, cilt ve tezhip özelliklerini aksettiren 16 adet farklý ebatlarda Kur'an-ý Kerim bulunmaktadýr. Seçilmiþ bu Mushaflarla beraber, Kur'an ilimleri, hadis, kelam, siyer, tarih, fýkýh, felsefe, mantýk, astronomi, dil, edebiyat ve tasavvuf sahalarýnda da meþhur Ýslâm müelliflerinin eserleri, minyatür, tezhip ve hat örneklerini ihtiva eden murakkalar II. Abdülhamid Han' ýn koleksiyonunda bulunmaktadýr. Bu koleksiyondaki eserler, Michigan Üniversitesinin Özel Koleksiyonlar Kütüphanesi'nde 162 numarasýndan baþlayarak 450 numaraya kadar devam etmektedir. 162-175 numaralar arsýnda kayýtlý, h. VIII. asýrdan XIV. Asra kadar çeþitli tarihlerde istinsah edilmîþ, devrinin hat, cilt ve tezhip özelliklerini aksettiren 16 adet farklý ebatlarda Kur'an-ý Kerim bulunmaktadýr. Ýtina ile seçilmîþ bu Mushaflarla beraber, Kur'an ilimleri, hadis, kelam, siyer, tarih, fýkýh, felsefe, mantýk, astronomi, dil, edebiyat ve tasavvuf sahalarýnda da meþhur Ýslâm müelliflerinin eserleri, minyatür, tezhip ve hat örneklerini ihtiva eden murakkalar Abdülhamid Han'ýn koleksiyonunda bulunmaktadýr. Bu makalede sadece Mushaf-ý þerifler ve murakka'lar incelenmiþtir.

Michigan Üniversitesi'ndeki kayýtlara göre, Sultan Abdülhamid'in þahsi kütüphânesi, ölümünden sonra Kahireli bir satýcýnýn eline geçmiþ ve daha önce de buraya el yazma eserler getiren bu kiþiden satýn alýnmýþtýr. Detroit'li adý bilinmeyen bir kiþi tarafýndan alýnan bu koleksiyonun, üçte ikisi Michigan Üniversitesi'nin Özel Koleksiyonlar Kütüphanesine baðýþlamýþ, geri kalan kýsmý da, British Museum'a verilmiþtir.

Sultan II. Abdülhamid Han, Türk devlet geleneðine uyarak, tarihten gelen kültür, ilim ve sanat mahsulü eserlerin muhâfaza edilmesini devlet ve milletin bekâsý için lüzumlu görmüþ, Yýldýz Saray Kütüphânesi'nde, fotoðraf, kitap ve güzel sanatlara ait çeþitli koleksiyonlarýn teþekkülünde büyük gayret göstermiþtir. Abdülhamit Han, halen Ýstanbul Üniversitesi Kütüphânesi'nde bulunan ve Yýldýz Albümleri diye bilinen fotoðraf koleksiyonu Osmanlý hakimiyetinde bulunan topraklarda kurulmuþ âbideleri, müesseseleri kültür ve sanat mirasýný fotoðrafla tespit ettirerek emsalsiz bir fotoðraf koleksiyonunun teþekkülünü saðlamýþtýr. II. Abdülhamid Han, büyük bir mîmarî âbidenin inþasý gibi bu koleksiyonlarý, servetler harcayarak derin bilgi, siyasi tecrübe, tarih þuuru, geliþmiþ bir sanat zevki, ince zekasýyla kurmuþ, çok sevdiði milletine hediye etmiþtir. Medeni yükseliþin ancak eðitim ve öðretimle olabileceðine inanan Sultan Abdülhamid Han, cemiyete bu zemini hazýrlamak için büyük gayret ve himmet göstermiþ, bütün Osmanlý hükümdarlarý gibi ilim ve sanatýn hamisi olmuþ, âlimi san'atkârý baþtâcý etmiþ ilim ve tekniðin geliþmesi için müesseseler açmýþtýr. Kendi yaptýrdýðý bir binanýn tarih kitabesinde hizmetleri þöyle ifade ediliyor:

Pâdiþâh-ý Âl-i Osman sâye-i Rabbü'l-Mecîd
Hazreti Abdülhamid Han sahib-i re'y-i Sedîd
Medrese, mektep, imaret hem kütüphâne, sebil
Yaptýrýp aldý duay-ý hayr-ý ahrâr-ý abîd

II-4-I- Kuran-ý Kerimler

Michigan Üniversitesi Özel Koleksiyonlar Kütüphânesi'nde bizzat incelediðimiz II. Abdülhamid Han'ýn koleksiyonunda 162 - 175 kayýt numaralarý arasýnda Kuran-ý Kerim'ler bulunmaktadýr. Aþaðýda kýsaca özellikleri belirtilen bu eserler arasýnda, 165 numarada kayýtlý, Mustafa Dede tarafýndan istinsah edilen Kuran ile, 172 ve 173 numaralarda kayýtlý Burdurlu Kayýþzâde Hafýz Osman tarafýndan yazýlan Mushaf-ý Þerifler, Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi'nin istinsah ettiði Enâm-ý Þerif Osmanlý hat sanatýnýn eriþtiði seviyeyi gösteren en güzel örneklerdendir.

Kýsa özellikleriyle bu koleksiyonda bulunan mushaflar:

Kurân-ý Kerim, kûfi hatla yazýlmýþ, VIII. asýr veya daha öncesine ait, bazý sahifeleri eksik, 195x 130 mm. ebadýndadýr. (162 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, kûfi hatla yazýlmýþ, VIII-X asýrlar arasý, bazý sahifeleri eksik, 180x110 mm. ebadýndadýr. (163 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, kûfi hatla yazýlmýþ, 195x 130. mm. ebadýndadýr. (164 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Mustafa Dede tarafýndan Bursa'da yazýlmýþ, 195x 130. mm. ebadýndadýr.(165 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Kemâleddin Mahmud tarafýndan 1508'de yazýlmýþ, 110x80 mm. ebadýndadýr. (166 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Mustafa b. Abdullah tarafýndan 1623'de yazýlmýþ, 182x135 mm. ebadýndadýr. (167 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Hafýz Muhammed b. Kasým el-Ýmam tarafýndan Ýstanbul'da 1627 yýlýnda yazýlmýþ, 115x85 mm. ebadýndadýr. (168 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, tarihsiz, 259x160 mm. ebadýndadýr. (169 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Muhammed tarafýndan 1815 yýlýnda yazýlmýþ, Feyzullah tarafýndan tezhiplenmiþ, 125x85 mm. ebadýndadýr. (170 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Hafýz Seyyid Ömer tarafýndan 1838 yýlýnda yazýlmýþ,195x130 mm. ebadýndadýr. (171 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Burdurlu Kayýþzade Hafýz Nûri Osman tarafýndan 1888 yýlýnda yazýlmýþ, 217x133 mm. ebadýndadýr. (172 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, Burdurlu Kayýþzâde Hafýz Nûri Osman tarafýndan 1892 yýlýnda yazýlmýþ, Hacý Ahmed tarafýndan tezhiplenmiþ,240x142 mm. ebadýndadýr. (173 numarada kayýtlý göz kırpma

Kurân-ý Kerim, gümüþ ciltli, XIX. asýrlar arasý, 305x205 mm. ebadýndadýr. (174 numarada kayýtlý göz kırpma

Enâm-ý Þerif, Seyyid Abdullah Yedikuleli tarafýndan yazýlmýþ, 193x130 mm ebadýndadýr. (175 numarada kayýtlý göz kırpma

II-4-2 Murakka'lar Ve Sanat Deðeri Taþýyan Diðer Yazma Eserler

Vasiye, (Hz. Ali'nin oðlu' Muhammed el-Hanefi'ye vasiyeti), Þeyh Hamdullah tarafýndan istinsah edilmiþ, XVI. asýr. 190x133 mm ebadýndadýr. (197 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakka , Mahmud Celaleddin hattýyla,1108 tarihinden istinsah edilmîþ, 252x177 mm. ebadýndadýr. (229 numarada kayýtlý göz kırpma

Kaside-i Bürde, Seyyid Abdullah Yedikuleli tarafýndan,1109 tarihinde istinsah edilmîþ, 248x177 mm. ebadýndadýr. (230 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, 5 kýt'a, Þeyh Hamdullah tarafýndan istinsah edilmîþ, deri ciltli, 258x175. mm ebadýndadýr. (236 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Ýbrahim Rodosi tarafýndan istinsah edilmîþ, 263x174 mm ebadýndadýr. (237 numarada kayýtlý göz kırpma

Hilye-i Þerif, Hafýz Osman, sülüs nesih (238 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Kazasker Mustafa Ýzzet, sülüs nesih (241 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Hasan Rýza imzalý, nesih. (242 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Hakkakzade Hafýz Feyzullah tarafýndan istinsah edilmîþtir. (233 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Eðrikapýlý Mehmed Rasim, sülüs, nesih214x147 mm. ebadýndadýr. (243 numarada kayýtlý göz kırpma

Murakkâ, Þeyh Hamdullah,sülüs, nesih, 237x172 mm. ebadýndadýr. (244 numarada kayýtlý göz kırpma

Hutût-ý Mütenevvia-ý Ýslâmiye Albümü, bordo deri, saray ciltli, 425x320 mm. ebadýndadýr. Albümde Osmanlý ve Ýranlý hattatlarýnýn kýtalarý bulunmaktadýr. (248 numarada kayýtlý göz kırpma

Bu albümden bazý kýtalar;
Osman Yümni Efendi, Hadis-i þerifler, tezhipli.
Sultan Muammed Handan ketebeli, nesta'lik kýt'a.
Ýki sayfa minyatür.
Mir Ali ketebeli, nesta'lik kýt'a, tezhipli, altýn cetvelli.
Hulûsi Efendi ketebeli, sülüs, nesih kýt'a, ebrûlu, altýn cetvelli.
Kazasker Mustafa Ýzzet Efendi ketebeli, hicri 1288 târihli, nesih kýt'a.
Seyyid Abdullah Yedikuleli ketebeli, hicri 1120 târihli, nesih kýt'a.
Abdülbâki Efendi ketebeli, nesta'lik mâil tezhipli kýta.
Þekerzâde ketebeli, hicri 1144 târihli, koltuk tezhipli kýt'a.
Ahmed b. numarada kayýtlý Kütâhî ketebeli, hicri 1006 târihli, sülüs, nesih kýt'a.
Fakîr Ali ketebeli, nesta'lik mâil kýt'a.
Ýmadü'l Hasenî ketebeli, nesta'lik karalama.
Mahmud Celaleddin ketebeli, celî sülüs iki satýr kýt'a.
Dedezâde ketebeli, nesta'lik karalama.
Hutût-ý Mütenevvia-ý Ýslâmiye Albümü, bordo deri, saray ciltli, Osmanlý armalý albümde Osmanlý ve Ýranlý hattatlardan seçilmîþ 34 kýt'a bulunmaktadýr. (439. numarada kayýtlý göz kırpma

Bu albüm içinden seçtiklerimiz;
Mehmet Nûrî Efendi tarafýndan hattat Ali Eþref Efendiye verilmiþ icâzetnâme.
Mir Ali ketebeli, iki satýr nesta'lik kýt'a.
Mehmet Râsim imzalý, sülüs nesih altý kýt'a.
Ahmed Hüseyni hattýyla nesta'lik mâil kýt'a.
Durmuzâde Ahmet Efendi hattýyla nesta'lik iki mâil kýt'a.
Ýsmâil Zühdî Ketebeli, sülüs, nesih koltuklu tezhipli kýt'alar.
Þah Mahmud Niþâbûrî ketebeli, nesta'lik kýt'a.
Katipzâde Mehmed Refi ketebeli, nesta'lik kýt'a.
Þeyhülislam Veliyüddin Efendi hattýyla nesta'lik kýt'a.
Ýbrâhim Afîfî ketebeli sülüs nesih kýt'a.
Ýsmâil Zühdî ketebeli sülüs nesih kýt'a.
Hutût-ý Mütenevvia-ý Ýslâmiye Albümü, bordo deri, saray ciltli, 422x327 mm. ebadýndadýr. Osmanlý ve Ýranlý hattatlarýn eserlerinden meydana gelen 39 kýt'a bulunmaktadýr (440 numarada kayýtlý göz kırpma

Bazýlarý þunlardýr;
Zeynelâbidin ketebeli, sülüs nesih kýt'a, tezhipli.
Mahmud Celâleddin ketebeli, sülüs nesih kýt'a, tezhipli.
Ahmed Çelebi ketebeli, hicri 1006 târihli, mâil, nesta'lik kýt'a.
Hafýz Ahmed ketebeli, hicri 1197 târihli, sülüs nesih kýt'a.
Salih Nâmýk ketebeli, sülüs, nesih kýt'a.
Hafýz Osman ketebeli, hicri 1098 târihli, sülüs nesih kýt'a.
Þevki Efendi ketebeli,sülüs, nesih koltuklu kýt'a.
Esad Yesari ketebeli, nesta'lik kýt'a.

Hutût-ý Mütenevvia-ý Ýslâmiye Albümü, bordo deri, saray ciltli, 420x327 mm. ebadýndadýr. Osmanlý ve Ýranlý hattatlarýn eserlerinden zevkle seçilmîþ kýt'alar yer almaktadýr.(441 numarada kayýtlý göz kırpma

Bazýlarý þunlardýr;
Mehmed Râsim Efendi'nin nesih kýt'asý, tezhipli.
Hafýz Yusuf Efendi'nin sülüs, nesih kýt'asý.
Þefik Efendi Hattýyla nesta'lik kýt'a.
Ýsmâil Zühdi ketebeli,sülüs nesih kýt'a.
Seyyid Osman Damadý Afîfî ketebeli, nesih kýt'a.
Hasan Rýza hattýyla, koltuklu sülüs, nesih kýt'a.
Kazasker Mustafa Ýzzet ketebeli, sülüs, nesih kýt'a.
Hocazâde Mehmed ketebeli, sülüs, nesih kýt'a.
Mehmed Esad Yesari ketebeli, yirmi bir kýt'a nesta'lik meþk albümü.

SONUÇ

Amerika Birleþik Devletlerinin çeþitli kütüphânelerinde, titizlikle seçilmîþ bulunan Ýslâm yazma eserleri tetkik edildiðinde, geniþ bir coðrafyada uzun süre hakim olan Osmanlýlarýn insanlýða hediye ettikleri kültür mirasý olduðu görülür.

Osmanlýlar siyasi ve idari sahalardaki baþarýlarýný, güzel sanatlarda ulaþtýklarý yeni, sâde, vahdetli bir üslûpla devam ettirmiþler; mimari, musiki, edebîyat ve kitap sanatlarýnda daha zarif, daha mükemmel estetik ölçüleri yakalamýþlardýr. Sanatta bu yenilik, fikir ve sanata geliþme zemini hazýrlayan, teþkilatlandýrýp, himaye eden Osmanlýlarýn devletçilik anlayýþýnýn bir neticesidir.

Bu güzel sanat albümlerini kýt'a, kýt'a açtýkça sahip olamadýðýmýz; kýymetini bilemediðimiz bu kültür ve sanat deðerlerimiz karþýsýnda zaman oldu heyecanlandýk, zaman oldu hüzünlendik. Asýl vatanýndan binlerce kilometre uzakta bu eserler adeta gönülleri fethe çýkmýþ erler gibi, Allah ve Resûlünün, velilerin beþer idrakine, gönlüne duyurmak istediði mâna ve hakikatleri sanat diliyle bütün beþeriyete ilân ediþleri ise bizi teselli etti. Ýslâm sanatlarýnda, renk, çizgi ve ses ahengi içinde konuþan Allah'týr, göreni hayran edip kendi dünyasýna çeken Ýslâm'ýn ýþýklý güzel yüzüdür. Ýslâm sanatlarýný dünya kültürleri üstünde tutan da iþte bu ilâhi yönüdür.

--------------------------------------------------------------------------------

* Prof. Dr. Marmara Ü.
1 Bu çalýþma 1993 yýlýnda Amerike Birleþik Devletler'indeki Ýslam el yazma eserlerinin olduðu kütüphanelerde ve enstitülerde bizzat yapýlan araþtýmalar sonucunda gerçekleþtirmiþtir. Özellikle Michigan Üniversitesi Özel Koleksiyonlar Kütüphanesi yetkililerine gösterdikleri kolaylýklardan dolayý teþekkür ederim.
2 Nathaniel Schmidt, " Early Oriental Studies in Europe and Work of the American Oriental Sosiety 1842-1922" Journal of the American Oriental Society, 1923, s. 43.
3 The Diary of William Bentley DD. Volume II April, 1905
4 Glenn D. Lowry-S. Nemaze, A Jeweler's Eye, Islamic Arts of the Book from the Vever Collection Arthur M. Sacler Gallery, Smithsonian Institution Washington, D. C 1988, p.14.
6 Rudolp Mach, Catalogue of Arabic Manuscripts, (Yahuda Section) in the Garett Collection, Princeton University Library, Princeton, 1977

Gönderen: 10.08.2006 - 11:10

Pozisyon - İmzalar göster

Sayfa (1): (1)

önceki konu diğer konu

Lütfen Seçiniz:

Şu an Yok üye ve 663 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
2243 üye ile 29.03.2024 - 11:40 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.

[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye]

Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve afiyet dolu ömür dileriz:
milliyetci (42), ERENBURAK (49), aykutyücel (35), alyans (47), hayýrhah (40), ays.64 (42), malik (46), rescue (55), rahmet_esintisi.. (41), Mehmetkulpak (57), rahmet_esintisi (41), sarba126 (38), aydoc (54), Ay_Nur (43), kapso (38), birdamlahuzur (18), madali84 (40), naribeiyza (58), Salim k. (55), vedatoklu (47), makýf (34), ahmete (48), atlassss (40), engin_82 (42), Maþallah (), beraat38 (45), uemita (46), gurbet17 (37), Mevlana42 (65), Nuross (34), palaspanturas (52)

Son 24 saatin aktif konuları - Top Üyeler

Copyright © ((( RAVDA.net ))) * İrtibat * RAVDA Reklam Servisi * Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
Sitemizde yayınlanan imzalı yazıların içeriğinden yazarları, forum ve yorumlardan ekleyen şahıslar sorumlu olup, kesinlikle sitemiz sorumlu değildir.

Sayfa 0.55752 saniyede açıldı

Reklamlardan
RAVDA sitesi
hiçbir şekilde
sorumlu değildir.