*´¯`·.¸.·´¯`·.((( RAVDA.net ))).·´¯`·.¸ | SeVGiYe aÇILaN KaPI - OSMANLI TOPRAKLARINDAKİ AMERİKAN MİSYONER

	Anasayfa Yap
	Favoriye Ekle
	İrtibat

Üye Girişi

Üye Ol

Home

F o r u m

E-Kart

Tavsiye Et

Sitede Arama


» Kapsamlı Arama

Google`de Ara

Tavsiye Linkler

Kuran Kursu Mezunları

Önemli Linkler

Statü / İstatistik

En Son Üyemiz:
Didem_

53683 Toplam Üyemiz var.

Online Üyeler:

Online: 615 Misafir
Admin | Moderator | Vip | Üye

Giriş Vaktiniz: Çarşamba, 12. Haziran 2024 - 07:27

Browseriniz:

IP Adresiniz: Hostname:

Toplam Forum: 69 *** Toplam Konu: 30100 *** Toplam Mesaj: 148193

Beni hatırla

Forum Anasayfa » SERBEST KÜRSÜ » OSMANLI TOPRAKLARINDAKİ AMERİKAN MİSYONER

önceki konu diğer konu
1 okunmamış mesaj mevcut (Acik)

Gönderen

Mesaj

	zelil-i hakisar

OSMANLI TOPRAKLARINDAKİ AMERİKAN MİSYONER

43 Mesaj -

OSMANLI TOPRAKLARINDAKÝ AMERÝKAN MÝSYONER
KURUMLARIN TARÝHÝ VE GELÝÞÝMÝ
HAZIRLAYAN
AYKUT ONAT

Osmanlý’nýn çaðdaþý Avrupa’da ardý ardýna gerçekleþen reform ve ihtilal hareketlerinin ardýndan Osmanlý eliti yüzyýllarýn birikimiyle oluþturulmuþ devletin temel prensiplerini sorgulamaya baþlayýp, dönemi Avrupalýnýn düþünce ve fikir yapýsýyla algýlamaya baþlayýnca “devlet-i aliye-i ebed müddet” olarak nitelenen sarsýlmaz güç her geçen gün erozyona uðramaya baþlamýþtýr. 15-16-17. yüzyýllarda yaþanmýþ hayvani denebilecek sömürge rekabeti, dünyanýn parsellenmesiyle yönünü çok uluslu bünyeye sahip imparatorluklara daha farklý bir metotla çevirmiþti. Baþlangýçta oldukça ulvi bir amacý varmýþ gibi görünen misyonerliði tarihi oldukça eski olmakla beraber konumuz olan Protestan misyonerliði yani diðer bir söyleyiþle modern misyonerlik 1793’te William Carey’in Hindistan’a ayak basmasýyla baþlamýþtýr. Misyonerler güçlerini Hz. Ýsa’nýn “ Gidiniz, Gerçeði yani kutsal kitabý onlara öðretiniz” sözlerinden aldýklarýný söylerler, ancak misyonerlik oldukça dünyevi olan endüstriyel iliþkiler, renkli ýrklarýn özgürleþtirilmesi ve belli çýkar gruplarý oluþturmaktan öteye geçememiþlerdir. Misyonerler yine bu yolda ulvi araçlar yerine son derece seküler olan, okul, matbaa ve hastane gibi kurumlarý da emellerine alet etmiþlerdir. 18. ve 19. yüzyýllara Protestan misyonerliði damgasýný vurmuþtur. Osmanlý topraklarýnda Ýtalyan, Fransýz, Alman, Rus, Avusturyalý, Ýngiliz ve hatta Ýran’dan misyonerler kendi cemaatlerini oluþturmak adýna yoðun faaliyetler göstermiþlerdir, ancak hiçbiri Amerikalý misyonerler kadar etkili olamamýþtýr. 18. yüzyýl sonunda Versailles Antlaþmasý ile tarih sahnesine çýkan A.B.D çok geçmeden geniþ yüzölçümüyle büyük bir pazar ihtiva eden Osmanlý topraklarýný kendine hedef seçti. 19. yüzyýlýn baþlamasýyla A.B.D iliþkileri de ivme kazanmýþ ve ilk meyvesini Ýzmir limanýnda kurulan Amerikan sanayi odasý ( 1811 ) ile vermiþti. Ýlk resmi görüþmeler 1820’lerde baþlamýþ ve bu görüþmeler neticesinde 7 Mayýs 1830 tarihinde imzalanan Osmanlý-Amerikan Ticaret ve Dostluk Anlaþmasý ile ikili iliþkilerde bir dönüm noktasý aþýlmýþ ve A.B.D’ye “ en çok müsaadeye mazhar devlet” ünvaný verilmiþtir. Ýkili iliþkilerin paralelinde misyonerlik faaliyetleri de artmaya devam etmiþtir. Osmanlý topraklarýna ayak basan ilk misyonerler Levi Parsons ve Pliny Fisk’ idi. 1820 yýlýnda Ýzmir’den giriþ yapan bu iki misyoner merkezi Boston’da bulunan American Board of Commissioners for Foreign Missions ( kuruluþ tarihi: 1810 ) adlý teþkilatýn üyesiydiki bu teþkilat bu topraklardaki faaliyetlerin %70’den fazlasýný kontrol ediyor ancak 1870’lerde kurulan Board of Foreign Missions of the Phesbyterian Church adlý ikinci büyük teþkilata bazý ( Ortadoðu ) misyonlarý devretmiþtir. Bu iki teþkilattan ayrý olarak on sekiz tane daha misyoner teþkilatý tespit edilmiþ ve bu teþkilatlarda zaman zaman ortak çalýþmalar yürütmüþlerdir ve misyonlarý bölüþmüþlerdir. Genel hatlarý ile Osmanlý topraklarýndaki misyonlarý þöyle sýralayabiliriz.

. Suriye ve Filistin Misyonu
. Merkezi Türkiye Misyonu
. Batý Türkiye Misyonu ( Ermeni Misyonu)
. Nasturi Misyonu
. Doðu Türkiye Misyonu
. Balkan Misyonu
. Avrupa Türkiyesi Misyonu
Ancak 1820 ve 1832 yýllarý arasýnda misyonerlerin yaptýðý fizibilite çalýþmasý ile misyonun ana hedefi yavaþ yavaþ ortaya çýkmýþtý. Fizibilite çalýþmasý yapýlýrken cevap aranan sorular;
. Halkýn manevi durumu
. Din adamlarýnýn niteliði
. Eðitim ve öðretim kurumlarýnýn durumu idi.
Bu sorulara gereken cevap bulunmuþ ve tüm çalýþmalarýn ortak noktasý olarak Ermenilerin Protestanlaþtýrýlmasý olarak belirlenmiþtir. 1834’te Beyoðlu’nda Ermeni erkek çocuklar için bir okul açýlmýþtýr. Ýlerleyen yýllarda bu okul Ermeni Patriðinin kendi cemaatini korumak amaçlý yaptýðý itirazla 1839’da kapatýlmýþ ancak 1839’da Osmanlý topraklarýna ayak basmýþ olan Cyrus Hamlin ( 1863’te bugünkü Boðaziçi Üniversite’sinin atasý olan Robert Koleji kurmuþtur.) 1840’ta Bebek’te yeni bir ilahiyat okulu açmýþtýr. Bu arada, 1839’da Gülhane Hatt-ý Humayun’u duyurulmuþ ve misyonerlerin iþi kolaylaþmýþtýr. Artýk mezhep farklýlýðý olmaksýzýn herkes kanun önünde eþitti. Amerikan misyoner faaliyetlerinde dikkat çeken diðer bir husus ise bu faaliyetlerin olgunlaþma döneminde Ýngiliz diplomatlarýn kanatlarý altýnda ilerlemesidir. Etkin diplomatik çalýþmalar neticesinde 1846’da ilk Ermeni Protestan Kilisesi Ýstanbul’da kurulmuþ ve 1850’de Protestanlar ayrý bir cemaat olarak tanýnmýþtýr. Bu tanýnmayla beraber daha önce Ermeni patriðinin tepkisinden çekinen misyonerler Malta’daki faaliyetlere lojistik destek saðlayan matbaayý da 1853’te Beyoðlu’na taþýmýþlardýr. 1856’da Ýngiliz-Amerikan baskýsý ile hazýrlanan Islahat Fermaný ile misyoner hareketler etkinlik sahasýndaki tüm engelleri kaldýrdý. Bu fermanda dikkat çeken maddeler þöyledir.
. Müslümanlar ve Gayri-müslimler kanun önünde eþittir.
. Kilise, mezarlýk, okul, hastane gibi yerlerin tamir ve yeniden yapýlmasýna izin verilecek.
.Devlet görevlerine ve okullara bütün uyruktan insanlar eþit olarak kabuledilecek.
. Bütün toplumlar okul açabilecek.
. Bütün uyruklarýn eþit ve serbest þekilde ticaret ve ekonomik giriþimlerde buluýnmasý saðlanacak.
Devlet idaresi baþka ülkelerin himayesindeki bu okullarý kontrol altýna alabilmek için 1869’da Maarif Nizamnamesinin 129. maddesi uyarýnca belli düzenlemeler getirmiþtir. Bu düzenlemeler þöyledir.
. Okul açýlmasý için izin alýndýktan sonra ders kitaplarý , programlarý öðretmen diplomalarýnýn takdim edilmesinden itibaren üç ay zarfýnda adý geçen ders kitaplarýyla programlara ve diplomalara itiraz olunmadýðý takdirde, ilgili okulu açma salahiyetine haiz olunur.
. Maarif Nezareti tarafýndan tasvip ve tasdik olunana ders kitap ve programlarý, istisnasýz adý geçen okullar tarafýndan kullanýlabilecektir.
. Maarifi umumiye Müfettiþleri istedikleri vakit okullarý teftiþ edebilecekler, fakat beraberinde okulun mensup olduðu cemaat yetkililerinden birisi olacaktýr.
. Bu okullarýn kapatýlmasýna, okulun bulunduðu mahalledeki memurlar karar verirlerse, Bab-ý Ali kapatma iþlemine baþlamadan önce sefaretim, oklun kapatýlmasýný engelleyecek deliller bir ay zarfýnda ibraz edebilmesini saðlayacaktýr.
. Osmanlý devleti tebaasýnda hangi din ve mezhebe mensup olursa olsun henüz on altý yaþýna vasýl olmamýþ hiçbir talebe velilerinin izni olmadan kabul bu okullara edilmeyecektir.
. Amerika tebaasý tarafýndan kendi ikametgahlarýnda açýlacak okullar dahi yukarýda belirtilen þartlara tabi tutulacaktýr. Bu evler bütün vergileri ödeyecek ve emlak hakkýndaki kanunlara riayet edecektir.
Ancak yukarýdaki prensiplerim sadece kaðýt üzerinde kaldýðýný ve o dönemin siyasal, sosyal ve ekonomik buhranlarý arasýnda pek uygulanamadýðýný söylemek yanlýþ olmaz. Özellikle Amerikan misyoner okullarýnýn en etkili olduklarý dönem olarak II. Abdülhamid dönemi göze çarpmaktadýr, ama þaþýrtýcý olan ise bu faaliyetlere karþý alýnana önlemlerin de yine bu dönem zarfýnda maksimum’a ulaþtýðýdýr. II. Abdülhamid 1891 Aralýðýnda Gayri-müslimlere ve yabancýlara ait okullarýn ruhsat altýna alýnmasýný istemiþtir. Buna mukabil, yabancý sefirler bu duruma himaye meselesini gündeme getirerek aba altýndan sopa göstermeyi ihmal etmemiþlerdir. 1893’te yapýlan bir araþtýrmada Osmanlý topraklarý üzerindeki toplam Protestan okulu sayýsý 413 olarak idi. Bunlardan 186’sý doðrudan Amerika ile baðlantýlýydý. Þüphesiz ki Amerikan misyoner faaliyetlerinin bu bölgedeki en önemli odak noktasý Ermenilerdi. Ermenilerin ulusal kimliðinin yaratýlmasýnda büyük katkýda bulunmuþlardýr. Ayný þekilde, Karadeniz’de Pontuscu bir cemaatin oluþturulmasý için gayret sarfedilmiþdir. Oluþturulan Ermeni Protestan 1890’larda yaþam olaylarýn kývýlcýmlarýný çakmýþtýr. Misyonerlerin Ermenilerin aracýlýðýyla kurmuþ olduklarý bu dernekler isyanlarý azmettirici bir fonksiyon sahibi olmuþtur. Bu yýllarda II. Abdülhamid’i hedef alan ilanlarýn belli bölgelerde asýlmasý üzerine, Osmanlý makamlarý harekete geçmiþ ve bu ilanlarýn Merzifon’daki Anadolu Koleji’nde( ki bu kolej dýþýnda Osmanlý topraklarýndaki üniversite seviyesinde eðitim veren diðer okullar ise Suriye Protestan Koleji, Robert Koleji, Antep Merkezi Türkiye Koleji, Harput Fýrat Koleji idi.) basýldýðý iddiasý üzerine bu kolejin profesörlerinden Kayayan ve Tomayan, yargýlanmak üzere Ankara’ya gönderilmiþ ve idam cezasýna mahkum edilmiþ ancak bu ceza Ýngilizlerin olaya müdahalesi ile affedilmiþtir. Daha sonraki yýllarda Ermeni olaylarýnda büyük rol oynayan Amerika ve Ýngiliz misyonerlerin sýnýr dýþý edilmeleri için Ermeni nüfusu yaygýn olarak yaþadýðý Bitlis, Mamretülaziz, Urfa ve Mardin valilerine bildirilmiþtir. Dikkat çeken bir hususta bu misyoner hareketlerin yoðunlaþtýðý bölgelerin Anadolu’nun diðer bölgelere göre ulaþýmý daha zor, müdahaleye maruz kalma þansý daha zayýf ve Ermeni cemaatin daha yaygýn yaþadýðý yerlerde olmasýydý. Nitekim 1911-1912 dolaylarýnda Van’da % 39, Bitlis’e % 33 oranýnda gayri-müslim halk yaþamaktaydý. 1903’te Amerika ile ikili iliþkilerde önemli bir olay daha yaþanmýþ ve Amerika diðer ülkelere uygulanan kapitülasyonlarýn kendileri içinde uygulanan emlak ve gümrük muafiyeti ve ülkedeki tüm Amerikan kurumlarýnýn tasdiki ve onayýný istemiþtir. Osmanlý kurumlarýnýn bu durum karþýsýnda yapabileceði en akýllý þey iþi aðýrdan almaktý. Bu nedenle Amerikan sefaretinden alýnan 400 müesseseyi içeren kurumlar tetkik edilecek ve bu tetkik deðerlendirilip ruhsatlý ve fermanlý okullar tasnif edilecek, ruhsatsýz olanlar hakkýnda da inceleme yapýlýp daha sonra tasdik olunmasý yönündeki kararý ile iþlemi zamana yaymýþtýr. 400 kurumdan 279’u okul, 59’u kilise, 10’u hastane, 4’ü eczane ve geri kalanda meskendir. Amerikalýlar Beyrut’ta bulunan donanmalarýný Ýzmir’e doðru yola çýkartmýþlardýr. Bunun üzerine Osmanlý;
bu okullara Müslüman öðrenci kabul edilmeyecek
öðretmenlerin iyi hal sahiplerinden seçilmesi
Ýslam mahallelerinde bulunmayacak
Maarif Nizamnamesi’nin 129. maddesine riayet ve þartlarýna uyulmasý halinde Amerikan kurumlarýna diðer milletlerin kurumlarýndan farklý davranýlmayacaðý sözü verilmiþtir.
Amerika 1907’de Osmanlý’nýn iþi aðýrdan almasý üzerine bir muhtýra daha vermiþtir. Birinci Dünya Savaþýna gelindiðinde, düþman devletlerin müesseselerine karþýn herhangi bir müdahalede bulunulmamasýna yönelik telkinlere, Ermeni olaylarýnýn müsebbibi olarak gördükleri için özellikle güney ve doðu bölgelerdeki kurumlara karþý bazý hareketlere giriþilmiþtir. Savaþ içinde Ermeni örgütlerinin bu okullara çengel atmasýyla Antep Merkezi Türk Koleji 1915’de, 1917’de ise Ruslarýn Erzurum ve Trabzon’a kadar ilerlemesiyle Merzifon’da bulunan Amerikan müesseselerine askeri amaçlý kullanmak için el konulmuþtur. 1917’de Amerikan’ýn savaþa girmesiyle iliþkiler kesilmiþ ve Amerikan müesseselerine el konulmaya baþlanmýþtýr. Trabzon’daki Amerikan Okulu ve Arnavutköy’deki Ýstanbul Kýz Koleji’de bu müesseselerin arasýndadýr. Osmanlý hükümeti Kurtuluþ Savaþý ile birlikte Anadolu ile irtibatý kaybettiðinden oluþmaya, baþlayan yeni Türk Devleti duruma hakim olmuþ ve müesseselerin kapatýlmasý hýzlanmýþtýr, Uygur Kocabaþoðlu’nun aktardýðýna göre, Ýsmet Ýnönü 1920’de Büyük Millet meclisinde þöyle konuþur; Antep civarýnda Amerikan mektepleri, kolejleri vardýr ( lanet olsun sedalarý ). Bu Amerikan Kolejleri, Fransýzlarýn bugün üssül-harekesidir. Bizim canýmýzý yakmak için ahalimizi öldürmek için Amerikan mekteplerini üss-ül hareke ittihaz ediyorlar. Taarruz ederler ve oraya top yerleþtirirler, ambar olarak kullanýlýrlar. Hasýlý mektep deðil, memleketimiz içinde bir kale olarak inþa olunmuþ zannolunur. Yine M. Kemal’den nutuðunda Merzifon Amerikan müessesesatý tarafýndan yetiþtirilen Pontuscu Rumlardan bahseder1921’de Merzifon’daki Amerikan Amerikan müesseselerin baþkaný G. White’ýn Pontus Cem’iyyet-i Siyasiyyesi’ne mensup olduðu anlaþýlmýþ ve buradaki kurumlara el konulmuþtur.
Misyoner faaliyetlerin Osmanlý’nýn daðýlma döneminde, daðýlma sürecini hýzlandýrdýðý oldukça açýk olmakla beraber, Osmanlý yöneticilerinin bu faaliyetlerden yalnýzca Müslüman tebayý korumak için önlem almasý gayri-müslimleri misyonerlerin oyuncaðý haline getirmiþtir. Ancak misyonerler daha fizibilite çalýþmalarý sýrasýnda hedeflerini Ermeniler olarak belirlemiþlerdi ve bu geliþme Osmanlý’nýn mirasçýsý olan bizler için bugün bile problem olma özelliðini taþýmaktadýr.
KAYNAKLAR:
1.Osmanlý Devleti’nde misyoner okullarý ( syf . 285 – 369 ) , Dr. Þamil Mutlu
2.ABD Misyonerleri Türkiye’de Uygur Kocabaþoðlu ile sohbet , Süleyman Bayraktar
3.Amerikalý Misyonerlerin Anadolu’daki Faaliyetleri, Gökçe Güzel

Gönderen: 19.01.2006 - 10:09

zelil-i hakisar üyenin diger mesajlarini ara

zelil-i hakisar üyeyi arkadas listeme ekle

Pozisyon - İmzalar göster

önceki konu diğer konu

Mesajlar

Gönderen

Tarih

OSMANLI TOPRAKLARINDAKİ AMERİKAN MİSYONER

zelil-i hakisar

19.01.2006 - 10:09

Lütfen Seçiniz:

Şu an Yok üye ve 615 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
2243 üye ile 29.03.2024 - 11:40 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.

[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye]

Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve afiyet dolu ömür dileriz:
milliyetci (42), ERENBURAK (49), aykutyücel (35), alyans (47), hayýrhah (40), ays.64 (42), malik (46), rescue (55), rahmet_esintisi.. (41), Mehmetkulpak (57), rahmet_esintisi (41), sarba126 (38), aydoc (54), Ay_Nur (43), kapso (38), birdamlahuzur (18), madali84 (40), naribeiyza (58), Salim k. (55), vedatoklu (47), makýf (34), ahmete (48), atlassss (40), engin_82 (42), Maþallah (), beraat38 (45), uemita (46), gurbet17 (37), Mevlana42 (65), Nuross (34), palaspanturas (52)

Son 24 saatin aktif konuları - Top Üyeler

Copyright © ((( RAVDA.net ))) * İrtibat * RAVDA Reklam Servisi * Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
Sitemizde yayınlanan imzalı yazıların içeriğinden yazarları, forum ve yorumlardan ekleyen şahıslar sorumlu olup, kesinlikle sitemiz sorumlu değildir.

Sayfa 0.56340 saniyede açıldı

Reklamlardan
RAVDA sitesi
hiçbir şekilde
sorumlu değildir.