Hak aþýklarýnýn temel usüllerinden biri de Vukuf-i Kalbî’dir. Kýsaca manasý, kalpte olanlarýn farkýnda olup kalbi tanýmak ve her durumda gafletten sýyrýlýp Yüce Allah’a baðlanmaktýr. Hedef, gönül kâbesini temiz tutup Yüce Dost’un teþrifine hazýrlamak ve böylece dünyada iken cenneti yaþamaktýr.

Allah Rasulü s.a.v. Efendimiz, Allah’ý zikreden kalbin diri, zikretmeyen kalbin ölü olduðunu belirtmiþtir (Münzirî, et-Tergib). Zikrin zýddý gaflettir. Gaflet, kalbin manen perdelenmesi, günahla katýlaþmasý, kapanmasý ve sonuçta ölmesidir. Hak yolcusunun ilk iþi, kalbini ilâhi sevgi ve zikirle diriltmektir.


Vukuf-i Kalbî, özellikle zikir ve ibadet anýnda istenmektedir. Zikir, hatýrlamak, hatýrda tutmak, anmak, övmek, sevmek, yüceltmek ve yad etmektir. El, zikir tesbihini döndürürken, kalp de zikrettiði zata dönmelidir ki, gerçek zikir olsun. Namaz da bir zikirdir. Hatta zikirlerin en büyüðüdür. Fakat kalbin katýlmadýðý ve gaflet içinde kýlýnan bir namaz kul için sevap deðil, kýnama sebebi olmaktadýr. (Maun Suresi, 4-5)

KALBÝMÝZDE KÝM VAR?

Þu halde üzerinde durulmasý gereken en önemli iþ kalbimizi uyandýrmaktýr. Bir ibadete niyet anýnda kalbin uyanýk olup, bunu kim için yaptýðýný bilmesi gerekir. Bu kadar huþu her müminden istenir. Fakat arifler der ki, gafletle de olsa zikir çekmeye, namaz kýlmaya devam etmelidir. Böyle bir zikir ve namaz hiç yapmamaktan iyidir. Çünkü o anda vücut, bir günahta deðil, taklitle de olsa iyi bir amelle meþgul olmaktadýr. Fakat, zikre ve namaza devam ederken, bu gaflet için istiðfar etmeli, o hale üzülmeli, razý olmamalýdýr. Gafletin gitmesi için Allah’tan yardým, salihlerden de dua istemelidir.

Ýnsan, yaþadýðý anda kalbinin ne halde olduðunu, neye ve kime yöneldiðini bilmelidir. Arifler, buna murakabe diyorlar. Murakabe kalbi devamlý kontrol altýnda tutmak, Allah ile huzuru ve edebi korumak þeklinde tarif edilmiþtir. Þah-ý Nakþibend k.s., Vukuf-i Kalbî’yi bu iki manada almýþ ve onun üzerinde çok durmuþtur.

Vukuf-i Kalbî kavramý ile anlatýlanlar, her iþ ve ibadette bizden istenmektedir. Efendimiz s.a.v.’in her mümine gösterdiði kulluk hedefi “ihsan” halidir. Ýhsan, kalbin Allah’ý görüyor gibi bir safiyet ve sadakata ulaþmasýdýr.

Alimler, müminlerin gafletle müþahede arasýnda üç halde kulluk yaptýklarýný belirtmiþlerdir. En yüksek seviye kalbin günah ve gafletten temizlenip Allah’ý görür gibi bir safiyete ulaþmasýdýr. Buna “müþahade makamý” denir. Bunun bir alt seviyesi, kulun Allah’ýn her an kendisini gördüðünü yakinen bilmesi ve ona göre hareket etmesidir. Buna “murakabe makamý” denir. En alt seviye ise bu makamlara ulaþmadan dini taklit yoluyla yaþamaktýr. Bu, iman edip Ýslâm dairesine girenlerin halidir. Ekseri müslümanlar bu hale razý olmuþlardýr. Halbuki Yüce Rabbimiz o halde kalmamýza razý deðildir.

DEÐERÝMÝZ KALBÝMÝZ KADAR

Her mümin, Allah katýnda ne kadar kýymetli olduðunu ve Allah tarafýndan ne derece sevildiðini bilmek ister. Rasulullah s.a.v. Efendimiz, bunun cevabý için kalbinize bakýn buyuruyor ve ekliyor: “Kul kalbinde Yüce Rabbi’ne ne kadar yöneliyor, deðer veriyor, onu seviyor ve zikrediyorsa, bilsin ki Allah katýnda kýymeti o kadardýr.” (Hakim, Müstedrek; Ebu Ya’la, Müsned; Beyhakî, Þuabu’l-Ýman)

Yüce Allah kalbimizi kendisi için yaratmýþtýr. Kalbe yüce zatýný tanýma ve sevme kabiliyeti vermiþtir. Onu Arþ’ýn ve Melekût Alemi’nin özellikleri ile donatmýþtýr. Ýlâhi huzur ve nazar yeri yapmýþtýr. Onun tamamen kendi sevgisine tahsis edilmesini ve razý olmadýðý bütün sevgi, düþünce, hesap ve hedeflerden temizlenmesini emretmiþtir. Kalbin bu sýfatýna “takva” denir. Takva sahibi yani müttaki, Yüce Allah’ýn dostudur. Ahirette ancak kalb-i selim fayda verecek, müttakilerin yüzü gülecek, dünya için elde edilen mal, mülk, evlat, makam ve itibarýn hiçbir faydasý olmayacaktýr. (Þuara, 88-90)

Kalb-i selim, Allah’ýn zikri ve sevgisi ile huzur bulmuþ, manen sýhhatine kavuþmuþ, fani olan sevgilerden arýnýp ebedi sevgiliden razý olmuþ kalptir. Ýþte bütünüyle dinimiz, insana bu terbiyeyi vermeyi hedeflemiþtir. Bu terbiyenin sonucu, Allah’ýn rýza, sevgi ve cennetine erip, cemalini seyretmektir. Bu, insan için en büyük saadettir.