Mevlana'nın ölümünden sonra son derece müteessir olan dostları, O'nun ışıklı yolunda izini takip edenler, gönül tapusuna giren ve O'ndan feyiz alanlar yavaş yavaş ken­dilerine gelmeye başladılar. Bundan son­ra ne olacaktı? Her şey Mevlâna ile başlamıştı; O'nun yokluğu ile her şey yok olup gidecek miydi? Toparlanmalı; Mevlâna, fikriyle, düşünceleriyle yaşatılmalı, aydınlık yolu izlenmeliydi. Ama kim kılavuzluk edecekti; kimdi Mevlâna'yı temsil edecek?


Hastalığı günlerinde bu sorular akla gelmemiş değildi. Mevlâna'nın yakınında bulunanlar, Mevlâna'nın son öğütle­rini verdiği sırada:


-Efendimiz, sizden sonra halifemiz kim olur? diye üç kere sormuşlar, her defasında da:


-Çelebi Hüsâmeddin'imiz halife olur, cevabını almışlardı.


Gerçekten de, Kuyumcu Selâhaddin'in ölümünden sonra, Çelebi Hüsâ­meddin Mevlâna'nın en yakın dostları ve halifeleri arasında seçkin yerini almış­tı. Mevlâna'ya Mesnevî'yi yazdırtan, varını yoğunu Mevlâna yolunda harcayan, ona gönülden bağlı Çelebi Hüsâmeddin, daha Mevlâna'nın sağlığında, Mevlâ­na'nın halifesi olabileceğini herkese kabul ettirmişti. Ettirmişti ama, ortada bir de Sultan Veled vardı. O, babasının ilim ve irfan potasında pişmiş, herkesin sevgisini kazanmış bir tasavvuf eriydi. Mevlâna, onu öteki oğullarından daha çok sever, ona: "Bana yaradılış ve huy bakımından en fazla benzeyen sensin" derdi. Mevlâna'nın bıraktığı posta hakkıyla oturabilir, onu lâyıkıyla temsil edebilirdi. Çelebi Hüsâmeddin de böyle düşünürdü elbet. Mevlâna'nın vârisi olarak Sultan Veled'in posta oturmasını gönülden isti­yordu. Bir gün Sultan Veled'i ziyaretinde şöyle dedi:


- Veled, sen bize Pirimizden, armağansın. Ondan sonra uyulacak, dayanılacak tek kişi sensin. Onun yüce makamı sana düşer. Çünkü senden daha arif olan; yol, iz bilen yok.


Bu teklifi kabul etmeyen Sultan Veled İbtidânâme adlı eserinde bu olayı şöyle nakleder:


"Hayır, Babam ölmedi; gerçekten diridir O. Ölen onun maddi varlığı, yıpranıp giden cesedi. Ruhu Allah civarında ölümsüz yaşıyor. Peygamberimiz, Mü'minler ölmezler, demedi mi? Ba­bamın zamanında halifemizdin. Şimdi de halifemiz sen olacaksın.


imam sendin, biz sana uyardık, şim­di de uyacağız. Bu babamın vasiyeti, bu vasiyet yerine gelmeli".


Çelebi Hüsâmeddin, Sultan Veled'e ne kadar yalvardı, rica ettiyse de Sultan Veled kabul etmedi. Çaresiz, gönül hoşluğu ile Mevlana'dan boşalan postu devraldı.