Ýnsanýn, Rabb'iyle münasebetinde asýl olan mânâdýr, özdür, ruhtur. Fakat, onlarý taþýyan da lafýzlardýr, þekillerdir, kalýplardýr. Bundan dolayý, mutlaka o lafýzlara, kalýplara da dikkat edilmelidir. Esas alýnan mânâyý, mazmunu o kalýplarýn taþýmasý lazým.

Dolayýsýyla, kalýp ve þekillerin hiçbir mânâsý yok denilemez. Zâhirî ahkam onlara bina edilir. Ne var ki, namaz vardýr namazdan içeri, oruç vardýr oruçtan içeri. Onun için buyurulur ki, "Kad eflehal mü'minûn. Ellezîne... Mü'minler kurtuldu. O mü'minler ki..." (Mü'minûn Sûresi, 23/1) Ýsmi mevsûlün sýlasý "hüm fî salâtihim hâþiûn" (Mü'minûn Sûresi, 23/2) þeklinde geliyor. Yani, "Onlar, her zaman namazlarýnda huþû içindedirler." "Hüm yusallûn... Onlar namaz kýlarlar." denmiyor. Sebata ve devama iþaret eden bir kalýp kullanýlýyor. Yani, buyuruluyor ki; ne zaman olursa olsun namazda haþyet yaþayanlardýr, huþû arayanlardýr kurtulanlar.

Biz, bir insanýn sadece namazýna bakarak onun namazda huþû arayan biri olup olmadýðýný belirleyemeyiz. Bu, insanýn vicdaný ile Allah arasýndadýr. Dolayýsýyla biz kendimizi hüsnüzan etmeye zorlarýz. Ama bazý kimseler namazlarýnda, oruçlarýnda öyle dikkatsizdirler ve iffetleri mevzuunda çarþýda pazarda öyle sulu hareket ederler ki; insan ne kadar hüsnüzan ederse etsin, þahit olduðu hareket hakkýnda olumlu düþünceyi Ýslâmî çerçevede bir yere koyamaz.

Mesela; birisi hemen tekbir alýr, sen daha Fâtiha'nýn yarýsýna gelmeden rükûa varýr. Burada kendini ne kadar zorlarsan zorla ona namaz kýldý diyemezsin. Mesela, rükûda hakkýný vere vere, kelimeleri güzelce telaffuz ederek bazý fukahaya göre bir kere "Sübhâne rabbiyel azîm" demek þarttýr. Çok hýzlý söylüyorsa mânâsý yoktur onun. Bazý fukahaya göre ise, onu en az üç defa söylemek gerekir. Onun için, rükûda ve secdede en az üç defa yavaþ yavaþ, kelimeleri tam telaffuz ederek bu tesbihi söylemeliyiz. Daha az söylüyorsak, baþkalarýný hakkýmýzda müsbet düþünme hususunda zorlamýþ oluruz. Böylece bazý kalýplar, bizim onunla eda etmeye çalýþtýðýmýz mânâ, muhteva ve mazmunu taþýyýcý olmaz. Dolayýsýyla, hakkýmýzda hüsnüzan edenler vehme ve kuruntuya hüsnüzan etmiþ olur.

Çok kimselerin hýzlý hýzlý okuduðu Fâtiha, Kur'an deðildir. Çünkü, Kur'an öyle inmemiþtir. Böyle alelacele okunan Fâtiha ile kýlýnan namaz namaz deðildir. Bir nefeste, o nefes bitmeden sûreyi sona erdirme telaþýyla, soluðun týkandýðý yerde hýzlýca ve can havliyle alýnan ara nefeslerle okunan Kur'ân'la kýraat farzý yerine gelmiþ olmaz. Lafýzlar mânâlarýn kalýbýdýr; ama kalýp mânâya uygun olmasý lazýmdýr.