NENE HATUN
1857-1955

Erzurum un Pasinler ilçesine baðlý Çeperler Köyü nde dünyaya geldi.Henüz 20 yaþýnda bir gelinken 1877-1878 yýllarý arasýnda yapýlan Türk-Rus Savaþý nda (93 Harbi) Aziziye Tabyasý ný sopayla,taþla, kazma, kürekle savunanlara katýlarak cesurca savaþtý.Daha sonra oðlunu Çanakkale Savaþý nda þehit verdi. Kurtuluþ Savaþý baþladýðýnda yaþý ilerlediði için cepheye gidip eskisi gibi savaþamadý. Atatürk ü çok sever ve takdir ederdi. 1954 yýlýnda 3. Ordu Müfettiþi Orgeneral Nurettin Baransel Paþa nýn gayretleriyle kendisine 3. Ordunun Nenesi ünvaný verildi. Cüzi de bir maaþ baðlandý.1955 yýlýnda anneler gününde Yýlýn Annesi seçildi. Erzurum manevralarý sýrasýnda Amerikan Generali Ridgway bu yüce insanýn elini öptü. Nene Hatun bir kahramanlýk ve analýk sembolü olarak 98 yaþýna kadar yaþadý. 22 Mayýs 1955 te zatürre hastalýðýndan vefat etti.Kabri, uðruna savaþtýðý topraklarda, Aziziye Þehitliði ;ndedir.

HALÝDE ONBAÞI (EDÝP ADIVAR)
(1884-1964)

Ýþgallerin ardýndan Ýstanbul'da yaptýðý konuþmalarla halký iþgallere karþý uyandýrmaya çalýþtý.1919'da Sultanahmet Meydaný'ndaki mitingde yaptýðý etkin konuþma sonrasý hakkýnda tevkif kararý çýkýnca, eþi ile birlikte Anadolu'ya kaçarak Kurtuluþ Savaþýna katýldý. Ýstanbul Hükümeti tarafýndan Mustafa Kemal ile birlikte hakkýnda ölüm kararý verilen altý kiþiden biriydi. Mustafa Kemal onu Garp Cephesine tayin etti. Kendisine önce onbaþý , sonra da üstçavuþ rütbesi verildi. Savaþý izleyen yýllarda Cumhuriyet Halk Fýrkasý ve Atatürk ile siyasal görüþ ayrýlýðýna düþtü. 1917'de evlenmiþ olduðu ikinci kocasý Adnan Adývar ile birlikte Türkiye'den ayrýldý. 1939'a kadar dýþ ülkelerde yaþadý. 1939'da Ýstanbul'a dönen Adývar 1940'ta Ýstanbul Üniversitesi'nde Ýngiliz Filolojisi Kürsüsü Baþkaný oldu, 1950'de Demokrat Parti listesinden baðýmsýz milletvekili seçildi. 1954'te istifa ederek evine çekilmiþ ve 1964'te ölmüþtür. Deðerli yazarýmýz Kurtuluþ Savaþýný ve Türk kadýnlarýnýn mücadelesini anlatan ve Türk klasikleri arasýna giren pek çok esere imza atmýþtýr.

NEZAHAT ONBAÞI
Eþini yitiren 70. Alay Komutaný Hâfýz Hâlid Bey, 8 yaþýndaki kýzý Nezahat'ý kimseye emanet edemeyip, yanýna almýþtý. Küçük Nezahat Çanakkale cephesinde muharebe havasýna alýþmýþ, Alay Ýzmit'e nakledildiðinde talimlere katýlarak mükemmel at binmesini, silah kullanmasýný öðrenmiþ ve 12 yaþýnda "onbaþý" rütbesini almýþtý. Babasýnýn yanýnda cepheden cepheye koþmuþ, çarpýþmalara girmiþ ve 100'den fazla düþman askeri öldürmüþtü.
Nezahat Onbaþý 30 Ocak 1921 yýlýnda T.C.nin Ýstiklal Madalyasý ile ödüllendirilmesi önerilen ilk vatandaþýdýr. Bursa Milletvekili Operatör Emin (Erkul) Bey'in bununla ilgili önergesi þöyledir:
"Büyük Millet Meclisi Riyâsetine,
Muhtelif cephelerde, bilhassa son Gördes ve Ýnönü muhârebelerinde bilfiil çarpýþmalara katýlan ve her an askerleri teþcî eden 70. Alay Kumandaný Hâfýz Hâlid Bey'in kerîmesi 12 yaþlarýndaki Nezahat Haným'a ilk Ýstiklâl Madalyasý'nýn verilmesini teklif ve bu teklifin hey'et-i umumiyenin tasdikine arz edilmesini ricâ ederim."
Bu öneri TBMM de hararetle kabul edilmiþ, ancak Kurtuluþ Savaþý nýn hengamesi içinde iþleme konulamamýþ, daha sonra da kararýn yerine getirilmesi unutulmuþtu. Kendisi de hiçbir zaman ne "Madalyamý verin!" talebinde bulundu, ne de TBMM Baþkanlýðýnca alýnmýþ kararýn yerine getirilmesi için müracaat etti.Nihayet karardan 65 yýl sonra 78 yaþýnda bir nine iken TBMM nin Þükran Belgesi ne kavuþmuþtu ve bu duygulu anda gözyaþlarýný tutamamýþtý.

ÞERÝFE BACI

1921 yýlý Kasým ayýnda Ýnebolu'ya önemli miktarda savaþ malzemesi gelmiþtir. Malzemenin bir an önce Kastamonu'ya iletilmesi gerekir. Cepheye gidemeyip de köylerinde kalan yaþlýlar sakatlar, kadýnlar, Menzil komutanlýðýnýn malzeme taþýnmasý haberi üzerine kaðnýlarla yola çýkarlar. Ýnebolu'dan kaðnýlara yüklenen cephaneler Kastamonu'ya doðru yol alýr. Bu cephane kollarýnda hep kadýnlar vardýr. Bunlardan biri de Þerife Bacýdýr. Þerife Bacý top mermileri ýslanmasýn diye kazaðýný mermilerin üzerine örtmüþ, yavrusu ölmesin diye üzerine abanmýþ ve soðuktan ölmüþtür, ama ölene kadar vücut sýcaklýðýný yavrusuna vermiþtir.
Bugün Kastamonu'da þanýna layýk güzel bir anýtý var (üstteki resim). Kastamonulular þehit Þerife Bacýnýn adýný her yerde yaþatýyorlar.

FATMA SEHER ERDEN
(ERZURUMLU KARA FATMA)

1888 de Erzurum da doðdu. Subay Suat Derviþ Bey ile evlenip Balkan Savaþý na katýldý.I. Dünya Savaþý nda Kafkas Cephesi ne gitti.1919'daki Kongre günlerinde, Mustafa Kemal'le bizzat görüþebilmek için Sivas'a gitti.Bu görüþmenin ardýndan, Milis Müfreze Komutaný olarak Batý Cephesinde görevlendirildi. 300 kiþiyi aþkýn birliði ile Baþkomutanlýk Meydan Muharebesi nde Mehmetçikle birlikte destanlar yazdý. Büyük Taarruzun ilk günlerinde General Trikupis in birliðine esir düþmüþse de, kaçarak yeniden Müfrezesinin baþýna geçmiþti. Kahraman kadýn Kurtuluþ Savaþý ndan sonra üstteðmen rütbesi ile emekli oldu. Emekli maaþýný Kýzýlay a baðýþladý. 1954 yýlýnda TBMM kendisine yeni aylýk tespit etti.


HALÝME ÇAVUÞ (KOCABIYIK)

Kastamonu da doðan, anne-babasýnýn kýzým gitme þeklinde yalvarýþlarýný dinlemeden mücadeleye katýlan Halime Çavuþ, uzun yýllar Halim Çavuþ zannedildi. Kurtuluþ Savaþý na giderken erkek kýlýðýna girdi, erkek gibi traþ oldu, saçýný kazýttý ve kimseye kadýn olduðunu söylemeden Türk askerinin arasýna karýþtý.Mühimmat taþýmada birçok görev yaptý. Bir Düþmanýn açtýðý ateþ sonucu bir ayaðý sakat kaldý.Bir keresinde Ýnebolu dan cepheye cephane taþýrken Mustafa Kemal Paþa ya rastladý. Ancak rastladýðý kiþinin O olduðunu bilmiyordu (daha önce resmini bile görmemiþti ki). Mustafa Kemal Paþa Sen üþüyor musun böyle? diye sordu. Bey, 100 bin kiþi kurtulacak. Ben öleceðim de ne olacak? dedi. Paþa kafa kaðýdýný istedi. Verdi. Sen kýz mýsýn? Evet.
Gün geldi savaþ bitti, ancak o ne asker üniformasýný çýkardý ne de her sabah traþ olmaktan vazgeçti. Savaþ sonrasý Mustafa Kemal tarafýndan Ankara ya çaðrýldý. Ailesi önce korktu, Paþa Halime yi neden çaðýrýyordu ki? Gitme dediler,o yine dinlemedi ...Kapýda yavere Paþa hangisi bilmiyorum dedi. Yaverin soldaki demesiyle koþup elini öptü. O nun Seni yollamýyorum, bizim kýzýmýz ol önerisine Annem babam beni bekler þeklinde cevap veren Halime Çavuþ, Ben ana-babaya itiatli evlada saygý duyarým diyen Mustafa Kemal Paþa tarafýndan çeþitli hediyeler verilerek tekrar evine yollandý ve kendisine maaþ da baðlandý.75 yaþýnda hayata gözlerini yumdu.

HAFIZ SELMAN ÝZBELÝ

Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kadýnlar Kolu kurucularýndan ve Kastamonu da ilk kadýn meclisi üyesi, sýký bir Atatürk hayraný ve kendi deyimiyle bir Cumhuriyet kadýný idi
Kurtuluþ Savaþý sýrasýnda Kastamonu daki kadýnlarý toplamýþ, asker için çorap, kazak, fanila ördürüp cepheye göndermiþti.Varlýklý bir aileden geliyordu. Asker Kastamonu ya geldiðinde hepsini yolda karþýlayýp doyurmuþtu. Hep Ben Cumhuriyetçiyim dermiþ. Savaþtan sonra yeni baþtan herkes gibi Türkçe harflerle okuma yazmayý öðrenmiþti.Hafýz Selman Haným a milletvekilliði de önerilmiþti. Hafýz olduðum için baþýmý açamam. Baþýmý açamayacaðým için de milletvekili olamam diyerek kabul etmemiþti. Mustafa Kemal in Kastamonu ya geldiði sýrada Ýzbeli Konaðý ný ziyaret ettiði ve karþýlýklý kahve içtikleri söylenmektedir.


GÖRDESLÝ MAKBULE HANIM

1921 de eþi Ustrumcalý Ali Efe ile birlikte Milli Mücadelede çete savaþlarýna katýlmýþtýr. 17 Mart 1922 de Akhisar Sungurlu hududu üzerinde bulunan Koca Yayla da elinde silah düþmanla en ön safta savaþýrken baþýndan vurularak þehit edilmiþtir.

ÇETE EMÝR AYÞE


Yunan askeri Aydýn a doðru geldiðinde iki arkadaþý ile birlikte Menderes in diðer tarafýna geçmeye çalýþan Emir Ayþe, arkadaþlarýnýn kayýktan düþüp boðulmasý sonucunda geri dönmüþ ve Çanakkale de ölen kocasýndan kalan tek hatýra elmas küpelerini bozdurup kendine bir tüfek almýþ, daða çýkmýþ, Yörük Ali Efe ye katýlmýþtý. Aydýn ýn kurtuluþu olan 7 Eylül tarihine kadar Yunanlýlarla savaþmýþtý.Çete savaþlarý yapmýþtý. Aydýn kurtulduktan sonra silahýný Ali Efe ye teslim edip memleketi Ýmamköy e dönmüþtü. Savaþ sonrasý Atatürk Ýstasyon Meydaný nda Çete Emir Ayþe nin de aralarýnda bulunduðu kahramanlara Ýstiklal Madalyasý takmýþtý. Savaþtým Yunana karþý, elimde kalan en deðerli þey Atatürk ün göðsüme taktýðý Ýstiklal Madalyasýdýr demiþti.

TAYYAR RAHMÝYE


Osmaniye nin Kaziyeler Köyü nden olan Rahmiye Haným 9.Tümenin 1920 yýlýnda Fransýzlar ile yaptýðý muharebeye müfrezesiyle katýlmýþtý. Baþlýca görevi, keþif ve cephe gerisinde kundakçýlýk yapmaktý. Osmaniye yakýnýndaki demiryolu tünelini o patlatmýþtý ve bölgedeki düþmanýn cephane ikmalini büyük sekteye uðratmýþtý. 1920 de Fransýzlara karþý harekete geçildiði sýrada askerlerde bir duraksama olunca Ben kadýn olduðum halde ayakta duruyorum da siz erkek olarak yerlerde sürünmekten utanmýyor musunuz? demiþ ve ayný muharebede ateþ hattýnda kalan iki arkadaþýný korumak için ileriye atýldýðýnda þehit olmuþtu.

TARSUSLU KARA FATMA (ADÝLE ONBAÞI)

Asýl adý Adile olan, Adile hala, Adile Onbaþý diye bilinen kahraman silah arkadaþlarý arasýnda Kara Fatma olarak anýlýrdý. 8-10 kiþilik milis kuvvetiyle Afyon Savaþýna katýlmýþ, Tarsus un kurtarýlmasýnda da büyük yararlýlýklar göstermiþtir.

KILAVUZ HATÝCE


Adana da Fransýzlar a karþý verilen mücadelede yer alan ve milis kuvvetlerine katýlan Kýlavuz Hatice, 8 Mayýs 1920 de milli kuvvetler Pozantý da taarruza baþladýðýnda, kritik bir duruma düþen Fransýzlarý kandýrarak kýlavuzluk eder. Hatice, kýlavuzluk yaptýðý Fransýzlar a yanlýþ yol göstererek Karboðazý na sokar. Boðazda sýkýþan Fransýzlar, Türk askerine esir düþer.

SAÝME HANIM

Milli Mücadele döneminde 15 Mayýs 1919 da Kadýköy de düzenlenen mitinge katýlmýþ mitingden sonra tutuklandýysa da kaçarak mücadeleye katýlmýþ, yaralanmýþ ve Ýstiklal Madalyasý almýþtý. Savaþtan sonra Ýstanbul Lisesinde edebiyat öðretmenliði yapmýþtýr.

YÝRÝK FATMA

Gaziantep te Fransýzlara karþý verilen savaþta (1 Nisan 1920-8 Þubat 1921) çete teþkilatýna katýlmak isteyen Yirik Fatma gelmesini istemeyenlere karþý «Benim kaným, sizinkinden daha mý þirindir?» cevabýný vermiþ ve çetecilerle birlikte yola çýkmýþtý.

NACÝYE HANIM

20 Mayýs 1919 tarihinde Ýstanbul Üsküdar da düzenlenen mitinge katýlan ve söz alan kahramanýmýz bu mücadelede kadýnlarýn da erkeklere yardým edeceði konusunda teminat vermiþti.

FAÝKA HAKKI

Erzurum da toplanan Þark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin (Temmuz- Aðustos, 1919) de etkisiyle kadýnlar da protesto hareketine giriþtiler. 1919 un Kasým ayýnda Erzurum Kýz Lisesi Müdiresi Faika Hakký, Muradiye Camii nde toplanan kadýnlara hitaben yaptýðý konuþmada, onlarý etkin protestolarda bulunmaya çaðýrmýþtý. Onun teklifi ile Ýstanbul u iþgal etmiþ olan Ýtilaf kuvvetleri temsilcilerine ve ABD Senatörlerine tepki telgraflarý çekilmiþti.

SULTAN HANIM

Adana bölgesinde çarpýþan partizan müfrezesi geçici olarak Toros Daðlarýndan geri çekilirken, Sultan Haným da inekleriyle beraber onlara katýlmýþ, çete daðda kaldýkça ineklerinin sütüyle onlarý beslemiþti. Müfrezedekiler onu sevgiyle anne diye çaðýrmýþtý.

SÜREYYA SÜLÜN HANIM

Van doðumlu Süreyya Haným, Erek kasabasýnda 500 kiþilik bir çeteye katýlmýþ, 1,5 aylýk bir çatýþmadan sonra yaralanýnca Erzurum a dönmüþtü.

NAZÝFE KADIN

9 Mart 1922 de Çanakkale Bigadiç civarýný kuþatan Yunan ordusu Komutaný Nazife Kadýn dan bilgi istemiþ, ancak o bilmediðini, bilse bile asla söylemeyeceðini ifade etmiþ, bunun üzerine Yunanlýlarca fýrýna atýlarak þehit edilmiþtir.

DOMANÝÇLÝ HABÝBE

Kurtuluþ Savaþý sýrasýnda cahil evladýnýn düþmana yol gösterdiðini duyunca Ýnegöl e inmiþ, bir kurþunla oðlunu yere serip ardýna bakmadan geldiði daðlara geri dönmüþtür.

SATI ÇIRPAN

Millet mekteplerinde okuma yazmayý öðrenen Satý Haným, Kurtuluþ Savaþýnda cepheye sýrtýnda mermi taþýmýþtý. 1934 yýlýnda Atatürk ün kadýnlara seçme ve seçilme hakký vermesiyle meclise giren ilk 18 kadýn milletvekilinden biri olmuþtu.

BÝTLÝS DEFTERDARININ HANIMI

Kahramanmaraþ ta düþmana karþý verilen mücadelede en fazla yararlýlýk gösterenlerin arasýnda bulunmaktaydý. Kayabaþý Mahallesi nde 8 düþmaný öldürmüþ daha sonra erkek elbisesi giyerek milis kuvvetlerine katýlmýþtý.


Ýnönü Savaþlarýna Katýlan ve Madalya Alan 12 Kadýndan Ýsimleri Tespit Edilenler: Ali kýzý Alime, Hacý Osman kýzý Fatma, Besim kýzý Þükriye, Musa kýzý Fatma, Veli Onbaþý kýzý Ayþe, Molla Ýbrahim kýzý Fatma, Ali kýzý Ayþe, Molla Hasan kýzý Fatma

VE...
belgelerde adýna rastlanmayan daha binlerce eli öpülesi, kahraman Türk kadýný


HEPSÝNÝ SAYGIYLA ANIYORUZ


Dünyanýn hiçbir yerinde, hiçbir milletinde Anadolu köylü kadýnýnýn üstünde kadýn çalýþmasýný zikretmeye imkan yoktur ve dünyada hiçbir milletin kadýný "Ben Anadolu kadýnýndan daha fazla çalýþtým, milletimi kurtuluþa ve zafere götürmekte Anadolu kadýný kadar himmet gösterdim" diyemez.

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK



KAYNAKLAR:
*Kurtuluþ Savaþýnýn Elifleri (Nene Hatun, Hafýz Selman Ýzbeli,Halime Çavuþ ve Çete Emir Ayþe nin yakýnlarý ile yapýlan röportajlar)(Milliyet, 30.08.2004)
*Balkan,I. Dünya ve Kurtuluþ Savaþlarýnda Türk Kadýný/Aynur Durmuþ
http://www.lightmillennium.org/isikb...rk_kadini.html
*Kültür Bakanlýðý web sitesi
*Bütün Dünya Aylýk Dergi (Baþkent Üniversitesi Kültür Yayýný ,Nisan 2005)
*Milli Mücadelede Türk Kadýný (Sevim Can)
http://www.diyanet.gov.tr/diyanet/agu99/gundem4.htm
*Ýstiklal Savaþýmýzýn Kadýn Kahramanlarý (Þahap Osman Aras/Yerel Gündem)
http://www.yerelgundem.com/?pg=yazar...sman-aras&id=4
*http://www.sj.k12.tr/html/biliyormuy...ysel/menu.html (Nezahat Baysel)